Ο Δημήτριος Καμπούρογλου ή Καμπούρογλους (14 Οκτωβρίου 1852 - 21 Φεβρουαρίου 1942) ήταν ιστοριοδίφης, λογοτέχνης, ακαδημαικός, δικηγόρος, ποιητής και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στην Αθήνα αλλά καταγόταν από το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης και ήταν γιος του Γρηγορίου Καμπούρογλου, ιδρυτή της Εθνικής σκηνής, και της λογίας Μαριάννας Σωτηριανού - Γέροντα, κόρης του Άγγελου Γέροντα. Βαφτίστηκε από τον αυλάρχη του Όθωνα, Π. Νοταρά. Σπούδασε νομικά στο πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1877 αναγορεύτηκε διδάκτορας.

Αρχικά εργάστηκε ως δικηγόρος και στη συνέχεια ασχολήθηκε με την ιστορική αναδίφηση και την Ιστοριογραφία με την οποία και ασχολήθηκε τελικά. Από το 1873 έως το 1881 αναλαμβάνει την αρχισυνταξία της «Εφημερίδος», του εκδότη Δημήτριου Κορομηλά. To 1881 διαφωνώντας με τον Κορομηλά, αποχωρεί απο την αρχισυνταξία της εφημερίδας και ιδρύει τη δική του εφημερίδα, που την ονομάζει «Νέα Εφημερίς» ενώ το 1882 υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος.

Την περίοδο 1884-1886 ήταν διευθυντής του περιοδικού «Εβδομάς». Το 1891 προσλήφθηκε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και τον επόμενο χρόνο διορίστηκε επιμελητής των χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Την περίοδο 1904-1917 διετέλεσε διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης, αλλά το 1917 με τον νόμο περί άρσης της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων παύθηκε από τη θέση του. Το 1923 τιμήθηκε από την πολιτεία με το αριστείο γραμμάτων. Το 1927 έγινε το πρώτο δια εκλογής μέλος της Ακαδημίας των Αθηνών και την περίοδο 1934-1935 χρημάτισε πρόεδρος της Ακαδημίας.Στις αρχές του 1942 ασθένησε με πνευμονία, στις 10 Φεβρουαρίου υπέστη ένα ελαφρύ εγκεφαλικό επεισόδιο και στις 21 Φεβρουαρίου της ίδιας χρονιάς πέθανε.^[6] Ήταν παντρεμένος με την Καλλιόπη Μαράτου από το1884^[3] και είχε τρία παιδιά: Τον Γρηγόρη, την Ελένη και την Τζένη. Στις 19 Απριλίου του 1939 έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του στην πλατεία Φιλομούσου Εταιρείας στην Πλάκα.

Συγγραφικό έργο

Τα πρώτα του έργα

Πριν ακόμα ολοκληρώσει τη φοίτησή του στο Βαρβάκειο, είχε γράψει σατιρικούς στίχους και τρεις μονόπρακτες κωμωδίες: Η φθισιώσα, Αι αγχόναι, Η αγγελιοφοβία. Χάθηκαν όμως και οι τρεις.

Ιστορική έρευνα

Η ιστορική του έρευνα ως ιστορικού επικεντρώθηκε κυρίως στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και αφορούσε μόνο την περιοχή της Αθήνας, γι' αυτό και του δόθηκε το προσωνύμιο «Αθηναιογράφος». Το 1896 ολοκληρώθηκε η έκδοση του τρίτομου έργου του η Ιστορία των Αθηναίων στο οποίο και εργάστηκε περισσότερο ως λαογράφος παρά ως ιστορικός.

Ποιήματα

Το ποιητικό του έργο είναι αρκετά αξιόλογο αν και δεν διακρίθηκε αρκετά. Η ποιητική συλλογή Η φωνή της καρδιάς μου ήταν από τα σημαντικότερα έργα του. Ήταν γραμμένο στη δημοτική και είχε έντονα αντιρομαντικά στοιχεία σε σχέση με το κλίμα της Α' Αθηναϊκής Σχολής. Η συλλογή βραβεύτηκε το 1873 στον Βουτσιναίο ποιητικό διαγωνισμό, ενώ στον ίδιο διαγωνισμό το 1874 επαινέθηκε, χωρίς να διακριθεί, ποιητική συλλογή του στην οποία σατίριζε και παρωδούσε το ρομαντικό ύφος των συγχρόνων ποιητών. Το 1874 εξέδωσε τη συλλογή του Παλαιαί αμαρτίαι.

Πεζογραφία

Επίσης ασχολήθηκε και με την πεζογραφία, όπου αντλούσε τα θέματα του κυρίως από τη λαογραφία. Το 1881 εξέδωσε τα μη λαογραφικά αφηγήματα "Εικόνες. Σατυρικαί Διατριβαί", όπου σατιρίζει τα ήθη της εποχής. Μερικά από τα έργα του είναι: Αθηναϊκά διηγήματα, Αι Αθήναι που φεύγουν, Μύθοι και διάλογοι, Αττικοί έρωτες, Θρύψαλα, Ευσυνειδησία και ασυνειδησία κ.ά. Συνήθως υπέγραφε τα λογοτεχνικά του έργα με το ψευδώνυμο «Αναδρομάρης».

Έργα του

• Η Ακρόπολις, Αθήνα, 1872.
• Φαέθων, 1873.
• Πατρίς – Νεότης, Αθήνα, 1874.
• Ύμνοι εις τον Καλδερόν. 1884.
• Μούσα δραπέτις.
• Έρωτος Ημέραι, 1887.
• Ή ιστορία των Αθηναίων[Τρίτομο Ιστορικό διήγημα](1889-1996)
• Ή φωνή της καρδιάς μου [Ποίηση](1872).
• Ιστορίες από την παλιά Αθήνα [Ιστορικό διήγημα](1892).
• Διά τα παιδία, 1899.
• Λυρική Συλλογή, 1900.
• Μνημεία της ιστορίας των Αθηναίων [Τρίτομο ιστορικό διήγημα](1893).
• Απομνημονεύματα μιας μακριάς ζωής [Δίτομο Ιστορικό διήγημα](1913).
• Οί χαλκοκονδύλαι [Διήγημα](1913).
• Ό αναδρομάρης[Διήγημα](1914).
• Ό ελαιών των Αθηνών[Διήγημα](1914).
• Μελέτη του βίου και της δράσεως του Παλαιών Πατρών Γερμανού [Ιστορικό διήγημα και χρονογράφημα](1916).
• Αθηναικά διηγήματα [ιστορικό διήγημα](1915).
• Αι Αθήναι που φεύγουν [διήγημα](1916).
• Μύθοι και διάλογοι [Ιστορικό διήγημα](1917).
• Αττικοί έρωτες [διήγημα](1918).
• Θρύψαλλα [διήγημα](1919).
• Ό τρελός της Αθήνας [Ιστορικό διήγημα](1919).
• Ό αναδρομάρης της Αττικής [Ιστορικό διήγημα](1920).
• Τοπωνυμικά παράδοξα [Ιστορικό διήγημα και χρονογράφημα](1920).
• Ή Δούκισσα της πλακεντίας [Διήγημα](1921).
• Αθηναΐκό αρχοντολόγιο-Μπενιζέλοι [Ιστορικό διήγημα και χρονογράφημα](1921).
• Αι παλαιαί Αθήναι [Ιστορικό διήγημα](1922).
• Μελέται και έρευναι 1923-1926 [Διήγημα και μελέτη έργου](1927).
• Ευσυνειδησία και Ασυνειδησία [διήγημα](1924).

Ο Δημητριος Καμπούρογλου μετέφρασε την "Νανά" του Ζολά και τα "Μυστικά και φωναχτά" του Καλντερόν.

Επίλογος

Ό Δημήτριος Καμπούρογλου ως πεζογράφος άντλησε τα θέματά του κυρίως από την ιστορική και λαογραφική ύλη της πρωτο-επαναστατικής περιόδου της Αθήνας. Η πεζογραφία του υπηρετεί την ιστορία όπως αυτός την αντιλαμβανόταν: Πολλά αφηγήματα του είναι παραδόσεις γραμμένες στη Δημοτική γλώσσα. Αντίθετα στα επιστημονικά έργα του χρησιμοποιεί την Καθαρεύουσα. Επίσης ο Καμπούρογλου ασχολήθηκε και με την ποίηση. Η ποιητική του συλλογή «Ή φωνή της καρδιάς μου», μια από τις πρώτες λογοτεχνικές του εμφανίσεις -είναι αντίθετα πρός το πνεύμα της εποχής- είναι γραμμένη στη Δημοτική γλώσσα και έχει αντι-ρομαντικό περιεχόμενο. Εξάλλου ο Καμπούρογλου σατίρισε τους ρομαντικούς ποιητές και ιδιαίτερα τον Αχιλλέα Παράσχο της περίφημης Αθηναϊκής Σχολής στη σατιρική (ο ίδιος την ονόμασε Λυρική) συλλογή του «Παλαιαί αμαρτίαι» του 1874.