740DEFENSIO VERAE SENTEN TIAE DE MAGISTRATV POLITICO IN EGCLESIIS CHRISTIA- nis retinendo, contra quosuis eius impugnato- res : nominatim verτ contra Racouien- sium scriptum, ex diuinis scri- pturis simpliciter collecta. Iacobo Palaelogo authore. Habes hic quoq3 Lector Scriptum Racouiensium, vt est ab ipsius authore, contra sententiam lac. Palologi conscriptum, bona fide editum. I. Corinth. 7. versu 20 & 24. Vnusquisque in qua vocatione vocatus est, in ea permaneat. Loscο Litauorum, in typographia ilhtstris ac ma- gnifici D. Domini Iohannis Kisc, generalis Prsidis prouinciae Samagidss, RegijinLiluania Pocillatoris,κ;ct.i;c3et. eiusdem im- pensis, per Iohannem Cartzanum Velicenscm, Anno a Dei ftlio nato 1580. Mense Augusti. In-4° de quatre feuillets non chiffrιs et 332 pages. Signatures : i (cah. liminaire), -4 feuillets; A-Z, a-s, 16 pages chacune ; t, 8 pages seulement. Au verso du titre, on trouve une xylographie reprιsentant Arma Iohannis Kisc, generalis Samagiti capitanei et, en outre, In eadem arma ad ipsum principem Si(monis) Bud(nxi) decastichon exegelicon. Les feuillets 2 et 3 sont occupιs par une ιpξtre dιdicatoire de Jacques Palιologue Illustri ac magni/ico principi domino IohanniKiscw a Ciechanovietz, generali Samagiti prxsidi, regioque in magno Lilua- nise ducatu pincernx. Elle estdatιe : Halauc in Moravia, anno i Τ79. On y lit notamment ce qui suit : Quidam tuorum ecclesiastarum ante menses aliquot ad me perscripsit esse nimirum isthic in nostra Lituania plerosque qui tuai Cclsitudini et aliis cordatis principibus conscientiam turbent : non licere dictitantes homini christiano magistratu 222 BIBLIOGRAPHIE HELLΙNIQUE
politico fungi, arma tractarc, iura quantumvis sacra rcdderc cl
alia quaulam ad ofl'ensionem piorum magistratuum et euersio-
nem poliliarum, passim spargcre... iamque eo pervenlum
esse ut quidam in eorum sentcntiam concesscrint... ExBoemia,
ubi me vis romana ferc oppresserai, vencram in Poloniam,
anno 1571 : ubi, cum aliquandiu, res meas veluti naufragio
disiectas recolligcns, hsissem, nunciatur regem Polonia·
Augustum mortem obiisse. Ibi turn Ordines regni, de more et
lege collιcti, curam regni suscipere et mandare ut omnes regni
ciues, prsRsertim ιquitιs et magnates, munera propria obirent,
arma caperent et ad regni fines vigilarent... Acciderat aulem
ante annos ferme quinque ut aliquot nostri Collegii ministri
verbi Dei eadem docuerint :... Christiano scilicet homini non
licere tractare arma, non licere gerere magistratum rerum aul
civilium aut criminalium, ius armorum, belli et pacis sublatum
esse ex mundo a Iesu Chrislo uniuersum. His concionibus per-
suasi multi... arma sumere... et detrectabant et penitus nole-
bant... Indicta est igilur publica deliberatio... Inter peregrinos
rogatus sum et ego ut adessem et sententiam dicerem... Hoc
quod ego dixeram... reuersus doraura.. . scripto comprehendi.
Rogatus postea... ut scriptum meum ministris concederem
deferendum ad fratres qui Racouiaξ in synodo erant... roganti-
bus dedi... Sententia itaque mea latine et polonicc lecta est
Racouiae et audita ab omnibus, et quibus placebat et quibωs
displicebat... Ita factum est ut libellus auctus fuerit et dignus
visus qui ederetur.
Feuillet 4 recto : In commendationem scriplorum Jacobi Palologi
de Magistrate in ecclesia Christi relinendo Thom Garlinii C. C.
epigramma.
Feuillet 4 verso : Errata.
Pages 1 ΰ 55 : Iacobi Palologi de bello sententia (ιcrit au mois
d'aoϋt 1372 pour l'ιglise de Racov).
Pages 56 ΰ 82 : Aduersus Iacobi Palologi de bello sententiam
Gregorii Pauli Bresinensis responsio. Bellum et iudicia forensia
interdicta esse a Chrislo pus.
Pages 83 ΰ 332 : Ad scriptum fratrum Racouiensium de bello et
iudicio forensibus Iacobi Palologi responsio.
Biblioth. du Musιe Czartoryski (ΰ Cracovie). Seul ex. connu. ANNΙE 1880
223
Cet ouvrage n'eut pas plus tτt vu le jour qu'il fut rιfutι par
Fauste Socin, dans un livre publiι en 1581, sous le voile de l'ano-
nyme. Nous n'en connaissons pas la premiθre ιdition, mais voici le
titre de la seconde :
Ad Iacobi Pala;ologi librumcui titulus est Defensio ver senten-
ti de Magistratu politico, &c. Pro Racoviensibus Responsio a
Fausto Socino Senense conscripta, antehac suppresso auctorisno-
mine ιdita. Racovi,typis Sebastiani Sternacii. Anno Christi 1627.
In-8° de 592 pages et deux feuillets non chiffrιs (ces derniers pour
l'index des passages de l'Ecriture dont il est question dans l'ouvrage).
Bibliothθque nationale de Paris : Invent. D2 4960.
La Defensio de Jacques Palιologue est, comme son titre mκme
l'indique, un plaidoyer en faveur d'un autre de ses ouvrages, inti-
tulι De magistratu politico, publiι en 1573. La Defensio est le seul
ouvrage dogmatique de Jacques Palιologue, dont nous ayons rιussi
ΰ dιcouvrir un exemplaire. Les autres ne me sont connus que par
une mention sommaire dans la Bibliothθque des Anti-trinit aires, livre
assez peu commun pour qu'il ne soit pas inutile de reproduire l'ar-
ticle bio-bibliographique qui y est consacrι ΰ l'hιrιtique grec :
Jacobus Paueologus Grsecus, ex insula Chio oriundus, ex impe-
ratorum Constantinopolitanorum prosapia satus. Rector prima-
rius scholse Claudiopolitana; post obitum Johannis Sommeri.
Francisco Davidis ac memorato Sommero fuit homodoxus. Senex
Roma?, combustus estob dogmata sua, anno 1S8S, 22 martii.
a) De Ripctano judicio Romse, et de damnatione optimorum et
innocentissimorum hominum, temporibus Pauli IV.
b) De Baptismo. Hune librum ipse Palseologus in Confutatione
Judicii Ecclcsiarum Polonicaritm, p. 368, hoc pacto citβt : « De
baptismo autem Gregorii Pauli, et resurrectione quam fingit et
commentatur, atquc de regeneratione et manumissione ipsius a
peccato, quorum Vitrclinus hic meminit, quam sit prater omnem
Evangelii veritatem, alibi docuimus; sed et baptisma de quo lo-
quuntur Evangclia, ad nos filios Testamentorum et fdcris Dei
non pertinere docet liber noster deargumento hoc* Hic duorum
suorum operum facit mentionem, verum neutrum nobis videre
contigit, ideoque non possumus titulos eorum exacte tradere.
c) De Magistratu politico : Losci inLithvania, a. 1573, procu- •224 BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE
rante editionem Simone Budnaeo. Llunc Iibrum refutarunt Raco-
vienses, Gregorii Pauli potissimum opera. Cui scripto Palaeo-
logus iterum opposuit Iibrum sub hoc titulo :
d) Defensio verx sentential de Magisiratu politico : itidem
Losci, Budnaei opera, anno 4S80, impressa. Ad hune Iibrum
responsum dιdit pro Racovicnsibus F. Socinus, anno 1581.
Ejusdem PaLaeologi ut et Matthias Glirii ac Davidis, Francisci
Davidis filii, opera, emissus est in lucem, anno 1?80, 8°, liber
sub hoc titulo :
e) Defensio Francisci Davidis, in ner/otio de non invocando
Jesn Christo in precibns. In quo libro hc sequentia continentur :
Theses \S Fr. Davidis de non invocando Jesu Christo in pre-
cibus sacris, propositae F. Socino.
Responsio F. Socini ad dictas theses.
Francisci Davidis confutatio Rcsponsionis Faustina?.
Judicium Ecclesiarum Polonicarum, de causa Francisci Davi-
dis, in qusestione de vera hominis Jesu Christi, filii Dci viventis,
invocatione.
Confutatio vera et solida Judicii Ecclesiarum Polonicarum, de
causa D. Francisci Davidis, in qusestione de vera hominis Jesu
Christi filii Dei viventis invocatione. Authore clarissimo philoso-
pho et theologo, Doctare Jacobo Palaeologo. Cui praefixa est prae-
fatio ad omnes fratres et ministros ecclesiae Jesu Christi unum
Deum, qui est solus Pater, profitentis. Huic confutationi insertum
est :
Scriptum fratrum Transylvanorum ad N. N. In quo habetur
narratio rerum, memoratee controversies causa, in Transylvania
gestarum. Haec in memorata Defensione continentur : quae
primo Francofurti ad Mnum excusa, postea vero per Alexium
Rodecki Cracoviae rιcusa est, quem propterea ut et propter alia
ejusdem generis in carcerem conjectum fuisse refert F. Soci-
nus, ep(istola) 30 ad M. Radecium '.
1. Sandius (Christophorus Chr.), Bibliotheca Anti-THnitariorum, Freislatlii, apntt
Johannem Aconium, 168A, in-8°, p. 58 ΰ 60. Notre Bibliothθque nationale possθde
un exemplaire de ce livre, sous la cote : Invent. D2 49?0.