ΔΙΔΑΧΑΙ

  1. (01) BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE XV-XVI TOME PREMIER
  2. 158. ΔΙΔΑΧΑΙ ΑΛΕΞΙΟΥ ιερεος τογ ραρτογρογ και ΧΑΡτοφύλακος, etc. Voyez le fac-simile a la page precedente. [Au dernier feuillet, r·.] To παρόν βιβλίον έτυπώθη ένετίησιν, έν οικία άλεξίου ιερέως του ραρτούρου και χαρτοφύλακος κερκύρας. ώ και πάρα της έκλαμπροτάτης άρχης των ενετών συνεχωρήθη ή χάρις ώς ειρηται έν τη άρχη του βιβλίου, έ'τει της ένσάρκου οικονομίας ικφξ, έν μηνί φρευρουαρίω (sic), ιέ. αβγδεζηθικλμνξοπρστυφχ. άπαντα ε'ισΐ δυάδια, πλην τοΰ ά, και του β', άτινα είσί τετράδια. In-4° de 96 ff. non chiffros divises en 22 cahiers de 4 ff. chacun, sauf les deux premiers, qui sont de 8 ff. chacun. Beau papier, impression soi- gnee. Nous avons cru devoir donner en fac-simile le titre de cet ouvrage, qui est l'un dcs plus rares de la litterature neo-hellenique1. Un exemplaire de ce precieux livre, relie' en maroquin rouge, ne fut vendu que 5 fr. 95 a la vente de Villoison (n° 181 du Catalogue); il appartient aujourd'hui a notre Bibliotheque nationale. Bibliotheque nationale de Paris, Inventaire Β 9601. Biblioth£que du Musee Britannique, 854. g. 7. Au verso du dernier f. se trouve une priere en prose ainsi intitulee : ϋύχή ην οφείλει ό χριστιανός ευχαρίστως ποιεΐν έν όξέω νοσήματι ύποπεσών. Ποίημα κυρίου 'Ιωάννου Βροτοπόλου8, άρχιητροσ Κερκύρας. Au verso du titre figure la table des matieres, apres laquelle commence la preface de Theonas, qui se continue au f. 2 (r° et v°). Nous reprodui- sons l'une et l'autre. Π1ΝΑΪ ΤΟΪ ΠΑΡΟΝΤΟΙ ΒΙΒΛΙΟΥ. Διδαχή πρώτη, εις τδν Τελώνην xai Φαρισαΐον. Διδαχή δευτέρα, εις τήν χυριαχήν τοΟ 'Ασώτου. Διδαχή τρίτη, εις τήν χυριαχήν τής Άποχρέω. Διδαχή τετάρτη, εις τήν χυριαχήν τής Τυρινής. Διδαχή πέμπτη, εις τήν πρώτην χυριαχήν τ?|ς αγίας χαί μεγάλης Τεσσαρακοστής. 1. On pout ailirmcr avec. bcaucoup dc vraiscmblance que le portrait de chartophylai qui figure sur ce titre est celui de Ithartouros lui-mimc. 2. II faut sans doute lire Βροτοπώλου ou Βροτοπούλου. Ne trouvant probablemcnt pas cc mini asscz retcntissant, C. Satbas I'a transforme en Βροντόπουλος (Νεοελλ. Φιλολογία, pp. 229 et 749). 310 BIBLIOGRAPHIE HELLEN1QUE. Διδαχή ?χτη, είς τήν δευτέραν χυριαχήν. Διδαχή έβδομη, βίς τήν τρίτην χυριαχήν τής τοϋ ΕταυροΟ Προσχυνήσεως. Διδαχή ογδόη, εις τήν τετάρτην χυριαχήν. Διδαχή ίννάτη, εις τδν Εΰαγγελισμον τής θεοτόχου. Διδαχή δεχάτη, εις τήν πέμπτην χυριαχήν. Διδαχή ίνβεχάτη, εις τό σάββατον τοΟ Λαζάρου. Διδαχή δωίεχάτη, εις τήν χυριαχήν τδν Βαίων1. Διδαχή δεχάτη τρίτη, εις τήν μεγάλην καί άγίαν Τετράδα. Διδαχή δεχάτη τετάρτη, εις τήν άγίαν χαί μεγάλην Παρασχευήν. Διδαχή δεχάτη πέμπτη, εις τήν Άνάστασιν τοΟ ΧριστοΟ. Ο ΕΝ ΑΡΧίΕΡΕΥΣΙΝ ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΘΕΩΝΑΣ ΚΑΙ ΕΞΑΡΧΟΣ TOT ΠΑΝΑΓΙΟΙ ΑΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, ΤΟΙΣ ΑΙΔΕΣΙΜΟΙΣ ΑΡΧΙΕΡΕΥΣΙ ΚΑΙ ΦΙΛΑΡΕΤΟΙΣ ΠΑΤΡΑΣΙ, ΤΩ ΤΕ ΛΟΙΠΩ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΧΡΙΣΤΩΝΥΜΩ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΕΥ ΠΡΑΤΤΕΙΝ *Ην καιρός έζ ό'του τό λογικόν δένδρον ήμΐν της πνευματικής γνώ- σεως οΰκ έβλάστησε καρπόν τον ώραΐον καί ώριμον, άνδρες αίδεσιμώ- τατοι, δσοι της λογικής έντεθραμμένοι παιδείας είληχότες έστέ ¦ συγ- χωσθέν γαρ ταϊς της άγνωσίας ΰλαις η, προσεχέστερον φάναι. ταΐς ποικίλαις μερίμναις των σωματικών συμφερόντων, επιμελειών άγνω- στον πάντη καί πάντως τουτί γεγένηκεν ¦ καν τούτφ νεκρωθέντες πως προς ουδέν των καλών γεγόναμεν δόκιμοι. Ουδέν γάρ τοι τό καλόν άμαυροϋν οιδε, φίλτατοι, ώσανεί τό ίδιον πρόκριμα του κοινού ¦ τοΰτο πόλεις μεγάλας ήφάνισε καί βασιλείας έρημους κατέστησε ' τοϋτο πολλάς πολλάκις εκκλησίας ήδάφισε, καί τό ήμέτερον φευ! Ελλήνων γένος, τό τών χριστιανών δηλαδή, εις προΰπτον ένέβαλε τό κακόν. Άλλ' δ της σοφίας οδηγός και του κοινού συμφέροντος προνογίτης ημών θεός τον λογιώτατρν έν ίερεϋσι κύριον Άλέξιον τον Ραρτοΰρον, τω όντι σοφίας μεστόν, κατά θείαν μέθεξιν εύρε πρόθυμον, οΰχ ηκιστά γε καί προς της θύραθεν σοφίας άρίστως έξησκημένον, ώστε έξ αμφο- τέρων δυνάμενον άνακαλϋψαι τοϋτο, καί της παχείας ύλης συνόλως άνακαθάραι, ϊνα καί τον καρπόν έν καιρφ τω προσηκοντι παρέξη έδώ- διμον. Ούτος δ ουν 6 της σοφίας εραστής οΰχ ήττον εην προς ταύτην έγκείμενος κατά θείαν άγάπησιν, άλλ' η ώσανεί εί καί περαιτέρω τις i. Ce sermon et le precedent n'en ibrment iju'un eeul dans l'ouvrage. . SEIZIEME SlECLE. 311 προβαίνειν εύλογον, τον τοϋ Ηλίου προς Δάφνην ελκών παραδειγματι- κής λόγον. ϊΐς γαρ ό Φαέθων διέκειτο τη φυσική προς ταύτην αγάπη ωθούμενος, ούτωσί πως και αυτός τω της ημών σωτηρίας I'pom δια- καής γεγονώς, έζ αμυδρών νοημάτων καί παχύτατης τών λέξεων ϋ'λης τουτί γε τό πνευματικόν δένδρον τοις α'ιδεσίμοις ύμΐν άνδράσιν εις φώς έξέθετο τη μακέλλη του λόγου, πονήσας ώς οίον τε ¦ δθεν και καρπόν βλέποντες φέρειν έν έαυτφ τοις χρήζουσιν άφθόνως λαβείν όση δύναμις όείκνυσι καί εύφροσύνην την ήντιναοΰν κτήσασθαι παρ' αύτοΰ ¦ άναψυ- χήν δ' ουδέν ήττον ένδίδωσιν έντυχειν, καί θυμηδίαν άρίστως δια πνεύματος θείου έπερχομένην τφ προσιόντι ¦ οϋ μην γε άλλα και τοις μή διϊσταμένοις αύτοΰ σκιάζειν οίδε ποικίλως τοις θείοις πετάλοις του πνεύματος. "Οθεν οί ποθοΰντες ένδελεχώς τόν της θείας σοφίας καρπόν έντυχειν, ραστ' αν γε τανΰν άμογητί δρέψαιντο, ει μήπου τις τη συνοικώ ραστώνη παραβιάζοιτο, τώ νοί τυφλοΰν εαυτόν καί τοις όφθαλ- μοΐς καμμύων προς βλέψιν έναργώς, βύων δε την άκοήν προς άκρόα- σιν, άργήντε την γλώτταν έχων προς κίνησιν, και πάντως όλιγώρως έχει προς τα καλά, α ψυχικήν οί'δασι φέρειν τήν ώνησιν, καί θεώ παρ- ιστάνουσαν άριδήλως ταύτην, αν μή ραστωνευομένη κατά τι. Τί γαρ ελλιπές ήν τουτί τό έν πολλοίς γενόμενον πόνημα πόνοις, δ δένδρον θείον άπείκασται παρ' ημών τοις καρποΐς βρΐθον τοΰ πνεύματος, ουδέν ώς έμαυτόν και τη άληθεία πείθω. Έπείπερ άρίστως την γνώσιν φέρει καταψυχήν. Τοΰτο γαρ διεγείρειν οίδε τάς τών ράθυμων ψυχάς καί ευ- κίνητους πράς σωτηρίας όδόν απεργάζεται ' έν τούτψ της έν πνεύματι αγάπης καρποί, όσοι πλείστοι δείκνυνται, ή γνώσις τών όντων πλου- σιως έγκειται, ή τών ουρανών βασιλείας έπίτευξις, ή θεία καί εντελής αακαριότης, έν ή πας 6 τών ορθοδόξων όμιλος αγωνιζόμενος σπεύδει λαχεΐν. Καί, ΐνα συνελών είπω, τουτί περ εστί τό πάντων αγαθών κα- ταθύμιον, όπερ ουκ αν άμάρτοι τις ει καί όδηγόν της ουρανών βασι- λείας έζονομήναιτο, εφ' ήν σπεύδειν ήμεΓς όφείλομεν όσον ενι γε τάχι- στα, καί εις ήν άλλως ού δυνάμεθα φθάσαι, ή δια τών εύρυθμων τουτωνί του χρονιαίου ΰφους ομιλιών, αϊ καί ψυχάς άνισταν οίδασι βεβυθισμένας πολλοίς πλημμελήμασι, πη μεν τόν ελεον ένδεικνύμεναι 312 BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE. τοϋ θεοΰ όσος έν ήμΐν ενεστι, πη δέ το δίκαιον του αδέκαστου κριτοΰ παριστάνουσαι τοΓς εϋαγγελικοΐς τε και προφητικοί; και αποστολικοί; ρ^ήμασι την της σωτηρίας όντως δδόν εμφαίνει και ώς οίον τε ευκόλως ταύτην μετέρχεσθαι πρεσβύτας τε καΐ νέους έλκει προς σωτηρίαν, ρά- θυμους τε και σπουδαίους διεγείρειν έτοίμως έχει προς έργασίαν του πνεύματος TQ των λόγων ήδύτητι. "Οθεν [/.η κατοκνήσητε ταύτην έπι- τεύξασθαι πίλλών εΐνεκα των χαρίτων, πατέρες αίδεσιμώτατοι, του τε ρυθμίζειν υμάς έν τοις των παλαιών αγίων χαρακτηρίσμασι, ταϊς ταύτης χρηστολογίαις καί παραινέσεσι, και τους ύφ' υμών όντας άτε- χνώς έλαύνειν προς μάνδραν ούράνιον, οία ποιμένες λαχόντες τα λογικά Χρίστου ποίμνια τρέφειν και ταΰτ' ε'ισάγειν τω οίκείω δεσπότη ανελ- λιπώς. Τούτου γάρ χάριν και τω πονησαντι ανακαθάραι τουτί το πνευματικόν δένδρον της γνώσεως, προς ψυχικην λυσιτέλειαν, ού μι- κράν την εύεργεσίαν ποιησησθε, αν γε προθύμως αυτό κτησησθε, και οΰτω τοις μετ' αυτόν έσομένοις άμιλλωμένους έργάσησθε δηπουθεν προς άλλο τι των καλών ώντινωνοΰν έν πνευματική παιδεία γενόμενον, άλλα γε καί τω βραβευτϊ) του παρόντος συνθήματος κυρίφ Βαρθολομαίο) τω Σουράντζω, άνδρί έπιφανεστάτω, της τών Ενετών μεγαλοπρεπούς γε- ρουσίας όντι, προθυμότερο) γενέσθαι ποιησητε, ώστε προς χαλκοτυπίαν ένδοΰναι, ε'ι καί τι τών άλλων εστίν έν ήμΐν αγαθόν καί σωτηριον οΰ'τω τοίνυν ασμένως την τοΰ θεοΰ παιδείαν δραξάμενοι, ώς εικός, ΐνα καί προς ήμας καί τοις μεταγενεστέροις οΰ μικρά τις γενησεται τοϋ καλοΰ κίνησις. Έρρωσθε έν Χριστώ. Nepossedant aucun detail biographique concernant Alexis Rhartouros, nous nous contenterons de citer le jugement porte par Martin Crusius sur son Reeueil de Sermons : « Sunt doetae et pulchrae conciones, quas autor ipse domi suae Venetiis excudit, 15 febr. 1560. Eas ego a 14 decemb. us- que ad 29 ejusdem, anno 1571, Eslingae (quo iterum, propter pestem, Academia Tybingensis concesserat), in domo mihi ab humanissimo socero D. Urbano Vetschero commodata, perlegi : tunc primum hodiernam Grae- ciae linguam discere auspicatus, quanquam ea quae in Rarturi libro est puritate scrmonem vulgi superat1. » i. Turcogrxcia, p. 250. — Cette feuille ctait sous presse lorsque nous avons eu con- Le Νέον Μαρτυρολόγιον t'ait mention d'un certain Theonas, disciple de saint Jacques martyr, qui, sur la recommandation de son maitre, fut nomine, en 1520, higoumene du monastere de Trekevista, en Macedoine. Apres la mort de Jacques, il se retire au mont Athos, avec les autres disciples du saint. De la, il se rcndit a Galatista, village voisin de Thessalonique, oil il releva de ses ruincs le monastere de sainte Anastasie Pharmacolytria. Cette communaute compta bientot dans son sein cent cinquante religieux, qui choisirent Theonas pour leur superieur. Par malheur, absolument rien nc prouve que cc Theonas soit l'auteur de la preface qui figure en tote du Sennonnaire de Rhartouros1. En revan- che, il est certain que notre Theonas fut eleve du celebre Thomas (en reli- gion Theophane) Eleavoulcos Notaras; la Chronique de Dorothee l'affirme categoriquement*. II devint par la suite metropolitain de Paros et Naxos (Παροναζίας)3. C'est en cette qualite qu'il ecrivit a deux hauts fonctionnaires de l'eglise patriarcale de Constantinople une lettre publiee par Crusius, et qui abonde en details d'un interet saisissant sur l'etat de misere oil etaient plonges les infortunes habitants de Paros, de Naxos et de Mycone*. Nommeplus tard metropolitain de Thessalonique5, Theonas signa comme tel, avec un grand nombre de prelats, en l'annee 1564, la deposition du patriarche Joasaph le Magnifique6. Nous ignorons la date de sa mort. 1562
  3. ΑΛΕΞΙΟΥ