Τὸ νὰ νυστάζῃ τις χωρὶς νὰ ἠμπορῇ νὰ κοιμηθῇ εἶναι βάσανος, τὴν ὁποίαν καλῶς γνωρίζουν κατὰ τὰ θερινὰ καύματα οἱ Ἀθηναῖοι. Ἂν δοκιμάσῃ ν᾿ ἀναγνώσῃ, στερεῖται μετ᾿ ὀλίγον τῆς ἱκανότητος νὰ κρατῇ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀνοικτούς, ἀλλ᾿ εὐθὺς ἅμα σβύση τὸ κηρίον, τὸν ἀναγκάζει νὰ τοὺς ἀνοίξῃ καὶ πάλιν ἡ ἀνικανότης νὰ κοιμηθῇ. Ἡ τοιαύτη μεταξὺ νυσταγμοῦ καὶ ἀϋπνίας πάλη καὶ τὰ ἀλλεπάλληλα ἀψίματα καὶ σβυσίματα τοῦ κηρίου παρατείνονται πολλάκις μέχρι τῆς πρωίας, ἢ τῆς ἐξαντλήσεως τῆς θήκης τῶν πυρείων. Οὐδεμίαν γνωρίζω κατάστασιν ὀδυνηροτέραν τῆς νυσταλέας ταύτης ἀγρυπνίας, ἂν τύχῃ μάλιστα νὰ ἐπιδεινώσωσι ταύτην δαγκάματα σκνιπῶν καὶ κωνώπων. Εἰς ταῦτα προστίθενται πολλάκις καὶ τὰ κέντρα τῆς συνειδήσεως, κατὰ τὰς τοιαύτας πρὸ πάντων ὥρας ἐλεγχούσης ἡμᾶς, δι᾿ ὅσα ἔτυχε νὰ πράξωμεν κατὰ τὸ διάστημα τοῦ βίου μας ἀνόητα ἢ κακὰ ἔργα. Τὸ τελευταῖον τοῦτο ἔκλινα νὰ ὑποθέσω ἰδιαιτέραν μου ψυχοπάθειαν, μέχρις οὗ ἔτυχε ν᾿ ἀνεύρω εἰς τὴν «Φιλοσοφίαν τοῦ Ἀσυνειδήτου» τοῦ Ἐδ. Χάρτμαν ἀκριβὴ τοῦ ἱκανῶς, ὡς φαίνεται, συνήθους τούτου φαινομένου περιγραφήν. Τὸ κυρίως χαρακτηρίζον τὴν ψυχικὴν ταύτην διάθεσιν εἶναι ὅτι βλέπομεν τὰ πράγματα ὡς διὰ μεγεθυντικοῦ φακοῦ, θεωροῦντες ἄξια νὰ ζυγισθῶσιν εἰς τὴν πλάστιγγα τῆς τελευταίας κρίσεως παραπτώματα, εἰς τὰ ὁποῖα θὰ ἠρκεῖτο ὁ παπᾶς νὰ ἐπιβάλῃ ὡς ἐπιτίμιον εἴκοσι μετάνοιες καὶ τριήμερον ἀποχὴν ἀπὸ οἴνου καὶ ἐλαίου, ὡς ἐκανόνισε τὴν ἑξῆς ἰδικήν μου ἁμαρτίαν. ...