- (14) Ελληνική Βιβλιογραφία (ci. 1466-1800). Τόμος δεύτερος. (Παράρτημα) - Προσθήκαι - Συμπληρώσεις - Διορθώσεις
- 1154.— «'Εορτολόγιον / διά την Βέρροιαν / τής Μακεδονίας»./ Έορτολόγιον παντό- 1795 ΕΠΙΠΡΟΣΘΗΚΛΙ-ΣΤΜΠΛΗΡΩΣΕΙΣ-ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ 463 τεινον περιέχον τάς πλέον / επισήμους έορτάς όλου του χρόνου εξόχως,/ καί κάποιαις, όπου κατά τόπους έορτάζον/ται, ήγουν οποίου Αγίου, είναι Εκκλησία / εις εκείνον τον τόπον πρέπει νά έορταζη/ται εκείνος ό "Αγιος, δια τοΰτο και εγώ / έσημείωσα οσαι τοιαϋται εορτάζονται εις / Βέρροιαν, και άλλου δεν εορτάζονται με το / νά μην έχουν τάς 'Εκκλησίας των, και ήμεϊς / ταΐς έορτάζομεν με το νά έχωμεν τάς Έκ/κλησίας των, καθώς και άλλου εορτάζουν,/ μερικαΐς1, και ήμεΐς δεν ταΐς έορτάζομεν/ με το νά μην εχομεν τάς 'Εκκλησίας των, είναι σημειωμέναις άκόμι και οσαις άπαν/ταχοΰ εορτάζονται. ΚαταστρωΟέν και εκδοθέν διακόπου και δα/πάνΟΙς παρά του εκ Βερροίας Θεοδοσίου / ϊατροΰ του και Κουτουνίου». [Βενετία, Ν. Γλυκύς, ca. 1784-1795] 16° — σσ. 29 — Βλ. Μανουήλ Ία». Γεδεών, «Τοπικά Εορτολόγια», Χοιατιαηκον Ή/ιερολόγιον τόμ. 3 (1927) σελ. 212 - 213 Την βιβλιογραφικήν ύπόδειξιν της μελέτης τοϋ Μ. Ι. Γεδεών οψείλο εις τον δικηγόρον και ιστορικόν, τον έκ Βέροιας Γιώργον Χ. Χιονίδην, ό όποιος, ώς με έπληροφόρησεν, άπό εικοσαετίας και πλέον εις μάτην αναζητεί το ύπό Μ. Γεδεών, ώς άνω, λεπτομερώς περιγραφόμενον άντίτυπον ή άλλο τοϋ 'Εορτο- λογίου Βέροιας. Καθ' δσον γνωρίζω, οι ιστορικοί της Β.II. δεν άνεζήτησαν άντίτυπον ούτε έσ/ολίασαν την ανωτέρω γραπτήν περί της εκδόσεως μαρτυρίαν. Μεταγράφω τά περί τοϋ εντύπου σχόλια τοϋ Μ.Ι.Γεδεών, έκ της αυτής μελέτης του, έκ των όποιων ή βιβλιογραφική έρευνα όρμιομένη θά έπιδοθή εις άναζήτησιν αντιτύπου. Εις σελ. 212: «Ήδη περί τά τέλη τής ΠΤ' έκατονταετηρίδος έ'χομεν έντυπον μαρτυρίαν τοϋ δικαιώ- ματος τούτου 1 μικρόν βιβλίον, όπερ κατέστησε μοι γνωστόν ό φίλτατος διδάσκαλος τής ίερας ημών μου- σικής κ. Κωνσταντίνος Αλεξάνδρου Τ'άχος». Είς σελ. 213-215: «Θεοδόσιος ιατρός ό Κουτούνιος ομολογεί εαυτόν έργάτην τοϋ διδακτικοϋ τούτου, δι' έμέ τουλάχιστον, βιβλίου, σελίδας 29 είς σχήμα 16ον άριθμοΰντος. Στερείται, δυστυχώς, σημειώσεως έπους τε και τόπου έκδόσεο>ς, αλλά τά ψηφία δεικνύουσι τυπογραφεϊον Νικολάου Γλυκΰ τοϋ έξ 'Ιωαννί- νων φρονώ οτι έξετυπώθη προ τοϋ έτους 1800, ίσως δέ και προ τοϋ 1790. Διότι περί Θεοδοσίου Κουτου- νίου παρά Βρετώ και Ζαβίρα και Δεκιγάλλα και Άναστασίω οικονομώ 'Λμπελακίων και Δημητρακο- πούλω και ΣάΟα ουδεμία κείται μνεία, καίτοι τω 180G (μετά την τοϋ αειμνήστου Ζαβίρα συγγραφήν) 'Αθανάσιος ιερομόναχος ό Πάριος, είς τήν «Έπιτομήν των θείων τής πίστεως δογμάτων» (σελ. 180), μιμνησκόμενος τών τοϋ Μάρκου τοϋ Εύγενικοΰ κεφαλαίων, γράφει έν υποσημειώσει: «Έγχειρίδιόν έστι το ταΰτα περιέχον εις ογδοον τής κόλλας, έν Βιέννη έκδεδομένον διά δαπάνης τίνος βερροιέως 'ΓατροφΓ λοσόφου, τοϋνομα Θεοδοσίου, τούπίκλην Κουτουνίου' κατά το ,αψπδ' έτος». Και συγγνωστέοι μεν οι λοι- ποί, οί οΰτε μαθόντες οϋτε ζητήσαντές ποτέ μαθεΐν περί Θεοδοσίου, άσύγγνωστος δέ Ζαβίρας, ό τά έν Βιέννη τύποις εκδοθέντα βιβλία γινώσκων, και Δημητρακόπουλος ό τά σφάλματα και τάς παραλείψεις τοϋ ΣάΟα πολυπραγμόνων και συμπληρών δήθεν, και μάλιστα ό διορθούμενος και συμπληρούμενος Σά- Οας. Εΐχεν αυτός οικειότητα πολλήν προς τόν άληστου μνήμης Σοφοκλέα Κωνστ. τον έξ Οικονόμων δς πολλάς αύτω παρέσχε περί λογίμων ελλήνων ειδήσεις, άγράπτους και γραπτάς" ήν δέ ού γραπτή μόνον άλ- λα και τύποις έκδεδομένη ή είδησις περί Κουτουνίου Θεοδοσίου έν Α' τόμω «Σωζομένίον εκκλησιαστικών τοϋ Οικονόμου συγγραμμάτων» (έν 'Αθήναις, 1862, σελ. 591), ό δέ Σάθας έγραφεν έτη πέντε μετά τήν έκδοσιν τοϋ Λ' τούτου τόμου" μανθάνομεν λοιπόν δτι και φιλογενής ήν άνήρ και ευσεβής ό Θεοδόσιος, τά τοϋ Μάρκου Εύγενικοΰ κεφάλαια συλλογιστικά μεταγράψας άπό χειρογράφου τής έν Βενετία βιβλιοθή- κης· επειδή δέ, καθ' α γράφει Γεώργιος ό Βεντότης έν προλόγω τών Κεφαλαίων, ό Θεοδόσιος απέστειλε ταϋτα προς τόν Εύγένιον Βούλγαριν είς "Αγιον "Ορος ίνα τύποις έκδοθώσιν έκεϊ, ό δέ Ευγένιος έπανήλ- Οεν εκείθεν τφ 1759, δτε γινώσκονται (Σάθα, Νεοελλ. Φιλολογίας σελ. 005) τεθειμένα τά θεμέλια τυπο- γραφίας ελληνικής έν τή μονή Λαύρας, θά συμπεράνωμεν δτι κατά τόν χρόνον εκείνον ό Θεοδόσιος ήνούχί νεανίας, και θά δεχθώμεν αυτόν γεννηθέντα περί τά 1730-35. ΈξεδόΟησαν δέ τά Συλλογιστικά κεφάλαια 1. «Το δύνασθαι πάσαν μονήν και πάσαν έκκλησιαστικήν διοίκησιν πανηγυρίζειν ώς και οπόταν θέ- λωσι μνήμας ιεράς» (ή σημεί(οσις ιδική μου, έκ τοϋ αύτοϋ δημοσιεύματος, προς κατανόησιν τοϋ αποσπά- σματος). και τό σύγγραμμα, κατά άκινδυνιστών όμοΰ, τύποις Βεντότη, τώ 1784, έν ϋιέννη, εις μικρόν βφλίον> 12ου σχήματος, έκ σελίδων 117. Φρονώ λοιπόν οτι και τό «Έορτολόγιον δια την Βέρροιαν» εξεδόθη με- ταξύ τών ετών 1784-90 ή εως J 795, ε'ίπερ έ"ζη ετι ό Κουτούνιος. Τό τοπικόν έν τύποις «Έορτολόγιον δια την Βέρροιαν της Μακεδονίας» άρχεται άπό τοϋ μαρτίου μη- νός, ή 4 σελίδος, και λήγει εις την 27 σελίδα ή Φεβρουαρίου 29 «στον Βίσεκτον», δύο σελίδων Ιτι (28, 29) περιεχουσών προσευχάς εις τον Κύριον ημών, εις την Θεοτόκον και εις τον φύλακα της του ανθρώπου ζωής "Αγγελον». "Αρα τό Έορτολόγιον κατέχει τάς σελίδας 4-27 δηλ. δύο δι' εκαστον μήνα' δυστυχώς ό μάρτιος έχει δύο μόνον έορτάς σημειουμένας, ό δε Οκτώβριος τέσσαρες, και κατά ταύτας έωρτάζοντο μόνον 40 μάρτυρες και ό Ευαγγελισμός — ό Αουκάς ευαγγελιστής, ή αγία ΛΙατρώνη, ό άγιος Δημήτριος, και ό άγιος Νέστωρ, τών λοιπών αγίων άδοξολογήτων μενόντων. Μεταξύ τών παραδόξως προσβαλλουσών τήν άκοήν εορτών τών βερροιέων αριθμώ μνήμην «της Γοργοπήκο» και «της 'Αγίας Φωτίδας»=16 και 20 αύγουστου— «της αγίας ει έρουσαλημ» (γραπτον δια χειρός προστεΟέν εις την 4 σεπτεμβρίου),— «τοϋ άντιφωνητή= 20 δεκεμβρίου, καθ' ην ήμέραν α'ι άρ- χαιότεραι Εκκλησία! έπανηγύριζον τα επιλοχία της Θεοτόκου, "ίσοις δε παράδοξος και ή μνεία «"Οταν φωτίζουν οί Παπάδες» — 5 Ιανουαρίου, άντΐ νά σημειωΟή ή παραμονή τών Θεοφανείων...».
