- (02) BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE XV-XVI TOME TROISIEME
- 4 [EVSEBII PAMPHILI DE EVANGELIGA PREPARATION^ '(A la fin :) Antonii Cornazani in laudcm Artificis Epigramma. Artis hic : et iidci splendet mirabilc numen : Quod fama auctores : augct honore deos. IIoc Ienson ueneta Nicolaus in urbc uolumen Prompsit : cui flix gallica terra parons. Scire placet tempus ? Mauro christophorus vrbi Dux erat : aequa animo musa rctecta suo est. Quid magis artificem pcteret Dux : christus : ct auctor? Trθs facit aetcrnos ingeniosa manus. M. CCGC. LXX. In-folio de 142 feuillets non chiffrιs, sans signatures ni rιclames. Trθs belle impression en caractθres romains. 39 lignes ΰ la page pleine. Livre d'une excessive raretι. Vendu 63 fr. maroquin rouge, Brienne-Laire; 45 fr. Chardin ; 60 fr. Duriez; 70 fr. maroquin rouge, Le Chevalier, eu 1857 ; 270 fr. un bel exemplaire avec initiales en or et en couleur, Costablli. Il y a des exemplaires sur vιlin. Celui de la vente Mac-Carthy fut retirι ΰ 400 fr. et aιLι offert depuis ω, 1,000 fr. Le volume commence par une ιpξtre dιdicatoire du traducteur, Georges de Trιbizonde, a'u' pape Nicolas V, que nous reproduisons ci-aprθs intιgralement : Eusebium Pamphili De cuangelica Prparationc latinum ex graeco, beatissime Pater, iussu tuo effeci. Nam quom cum virum turn eloquentia, tum multarum rerum peritia et ingenii mirabili flumine ex his quae iam traducta sunt praeslantissimum Sanctitas tua iudicet, atque ideo quascunque apud Graexos ipsius opera extent latina facere instituent, Euangelicam Prse- parationem, quae in Urbc forte reperta est, primum aggressi traduximus. Quo quidem in libro, quasi quodam in speculo, uariam atque multiplicem doctrinam illius uiri licet admirari. Cuncta enim quae ante ipsum facta inuentaque fuerunt, qua?, tamen graece scripta tune inuenirentur, multo certius atque distinctius ipsis etiam auctoribus qui scripserunt, percepisse mihi videtur. Ita quom constet nihil fere praeclarum unquam gestum fuisse quod illis temporibus grajce scriptum upn extaret, nihil in rebus magnis naturaque abditis quod a philosophis non esset explicatum : omnia ille turn memoriae, tenacitate, tum mentis percepit acumine ac, ut apes soient singulis insi- dere floribus, indeque quod ad rem suam conducit colligere, non aliter ilie undique certiora uerisimilioraue deligens, mira- ANNEE 1470 0 bilcm sibi atquo inauditum scientia1 cumulum confccit, multi- pliιes uariasquc pliilosophorum seclas non ignorauit, infinilos pone gentium omnium religionis errores tenuit, orbis lerrarum historiam scrio sua disposilam solus cognouit et caitcris tradidit. Nam quom non cssct nescius gestarum rerum historiam litu- bare, sanclissimc Pater, nisi distincta lemporibus patcat : quippo quom natura tcmporis facial ut quai in tempore fuerunt nisi quando fuerunt scias, nec. fuisse quidem propter confu- sionem uideanlur, co ingcnio, studio, industria buic incubuit rei, ut omnium scriptorum peritiam in unum congestam facile superauerit, dislinctiusque cuncta ipsis suis, ut diximus, co- gnoucrit aucloribus. Confercndo cnirn inter se singulos, ucrita- tem, qua?, ab omnibus simul cmergebat nec ab ullo cxprimo- batur, conseculus est. Qua1 omnia ab aliis qua- scripsit et ab hoc opθre perspicere licet. Quod ille ideo susccpit, quoniam quom apud gentium pra-claros philosophia uiros nobilissimus esset ac priscam paternamque deorum religionem calholica* ueritatis amore contcmpserit, parlim accusantibus suum pro- positum responderc, partim nostra pro uiribus suis uoluit con- tirmare. Itaque in duas uniuersum partis negotium partitus est, quarum primam qua» nunc traducta nobis est, qua illis respondet qui cum quod christianis inlupserat, accusabant, Pra'parationem Euangelicam, alteram Vcritatis catholics; Doc- trinam appellauit. Illud sane prtcrmittcndum non est, ne quis, quoniam nonnulla in hoc libro, non absque lu a» Sancti- tatis auctoritatc concidimus, quasi traductoris trangressos officium nos accuset, ante primi concilii tempora librum hune ab Eusebio editum fuisse. Constat enim ipsum ariana ha'resi, ante sententiam concilii, laborasse; sanctorum deinde patrum auctoritatem libenter secutum sanctissime atque pie in ortho- doxia uixisse. Fertur enim apud Gra^cos ab co, iussu patrum sacrosanctai illius synodi, symbolum scriplum fuisse, quod ita composuit ut ad deiiciendam absque controuersia perniciosam haereticorum opinionem Filium Dei genitum, non factum, con- substantialemque Patri conscripserit ac patribus tradiderit, nec inuentioni suae quicquam addidisse aut inde aliquid detraxisse aut mutasse patres dicuntur nisi solum illud : Deum nerum de Deo uero. Nam ctsi genitum esse a Pβtre, non factum, con- substantialemque Deo Patri Filium ad refutationem ha;retico- rum sufficercnt, quia tamcn Dcum Filium, Patrcm ucro Deum uerum, inter haec distinguentes Arianipradicabant, ne, quo. niam Deum de Deo ille dixit, ansam captarent, Dcum uerum de Deo uero patres interieccrunt. IIa;c res, quoniam nonnulla in hoc libro sparsa inuenimus ab ariana prauitato non aliιna, firmo nobis fuit argumento ante ctum ilium sacratissimum li£ec illi conscripta et ιdita fuisse. Quarc, sentibus tuo iussu amputatis, rosas solummodo latinis hominibus hac traductione optulimus. Bibliothθque nationale de Paris : Inv. liιs. C 99.
- EVSEBII PAMPHILI
