- (06) BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE XVII TOME TROISIEME
- 673 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ, Περί τ'.νων αποριών και λύσεων, :η ΙΙερι εξετάσεως κα! επιβεβαιώσεως αναγκαίων τινών τγ^ς Εκκλησίας δογμάτων. ΙΙονηΟέν μεν -αρά του σοφωτάτου και λογιωτάτου διδασκάλου κυρίου 'Ιωάννου Καρυοφυλου μεγάλου λογοθέτου τής τοϋ Χρίστου μεγάλης 'Εκκλησίας. Κατά αί'τησιν του πανευγενεστάτου και λογιωτάτου ά'ρχοντος κυρίου Κωνσταντίνου τοϋ Καντακουζηνού. Και άφιερωθέν Τω ϋψηλοτάτω και εΰσεβεστάτω ήγεμόνι, Κυρίω Κυρίω 'Ιωάννη ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ Μπασαράμπα Βοεβόδα πάσης Οΰγκροβλαχίας. Άρχιέοεΰοντος Του παν.ερωτάτου και Οεοπροβλήτου Μητροπολίτου, Κυρίου Κυρίου ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ. Έτυπώθη έν τ?, σεβασμία Μοντ) τοΰ ΣΓΝΑΓΩΒΟΤ. Έν ετει άπο ΧριστοΟ. 1697 In-4° de 4 feuillets non chiffres et 46 feuillets chiffres, dont le dernier est par erreur chiffre 47. Armes de Valachie au verso du titre. Rare. En tete du volume, on trouve l'epitre dedicatoire suivante : Τω εΰσεβεστάτω, έκλαμπροτάτω, γαληνότατα» καΐ θεο- στέπτω αύΟέντη και ήγεμόνι πάσης Ούγγροβλαχίας κυρίω κυρίω 'Ιωάννη Κωνσταντίνο) Μπασαράμπα βοεβόδα σωτηρίαν, ευζω'ίαν, εύκληρίαν παρά θεοΟ και άκραν εύδαιμονίαν. Ουκ έπιλείψουσι, φησ'ι, τω θείο στρατιώται πρέποντες έκκλησίαις' ήγουν δεν έλειψαν, μηδέ θέλουν λείψη ποτέ εις κάθε καιρόν στρατιώται 46 BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE του επουρανίου βασιλέως υπέρμαχοι των άγιων του θεοΰ εκκλησιών και τής αληθείας θερμότατοι αντιλήπτορες, και κατά πάσης αιρετικές φάλαγγος και όποιασοΰν ετέρας ελληνικές και άθεου πλάνης νικηταί τε και τροπαιούχοι, οχι μόνον με 'όπλα πνευματικά και μαρτυρίες τής αγίας και θεοπνεύστου Γραφές, άμή και' με λογαριασμούς λογικούς, άνθρωπικοϋς, ασφαλείς και αναντίρρητους' έχοντες εις τά πάντα κατα- φυγήν τε και πάντοτε μέ τους πιστούς τε κα'ι ορθοδόξους μέχρι συντέ- λειας αιώνος, κατά την εΰαγγελικήν έκείνην άπόφασιν κα'ι 'ιδοΰ έγώ μεθ' υμών εΐμ'ι (φησ;) πάσας τάς ημέρας έ'ως τής συντέλειας του αιώνος. Επειδή κα'ι χωρίς τή*ς του θεοΰ βοηθείας ουδέν κατορθοϋται, καθώς μας το βεβαιώνει αυτός ό κύριος έν εύαγγελίοις, ότι χωρίς έμοϋ (λέγει) οϋ δύνασθε ποιεΐν ουδέν. Καθώς κα'ι εις τους καθ' ήμας χρόνους ευρέθησαν κα'ι ευρίσκονται τοιούτοι τινές ΰπερασπιστα'ι κα'ι πρόμαχοι τής ορθοδόξου ημών ομολογίας κα'ι πίστεως" 'όθεν κα'ι κατά θεοΰ πρόνοιαν ό ελλογιμώ- τατος και πανευγενέστατος έν άρχουσι μέγας στόλνικος Κωνσταντίνος ό Καντακουζηνός, βλέπωντας μερικούς τινας ευσεβείς μεν κα'ι ορθοδόξους εις τήν άλήθειαν, απείρους 'όμως κα'ι αμαθείς, ίσως δέ κα'ι μετριομα- θεΐς, όπου έσκανδαλίζουνταν είσέ κάποια ελληνικά δόγματα, ωσάν, εις παράδειγμα νά είποϋμεν, τύχην κα'ι είμαρμένην, και μάλιστα περ'ι του καλβινικοΰ κα'ι άθεου προορισμού κα'ι περ'ι ά"λλων τινών αναγκαίων ζτττ- μάτων, ηθέλησε νά βάλη εις κόπον τον σοφώτατον, λογιώτατον κα'ι έντι- μότατον μέγαν λογοθέτην τής τοϋ Χρίστου μεγάλης εκκλησίας, κυρ Ίωάννην τον Καρυοφύλλην, κα'ι εύρισκόμενον τέως εις το Βουκουρέ- στιον, κατά τίνα Οείαν ο'ικονομίαν, διά νά απάντηση προς τά τοιαύτα ζητήματα, μέ τήν σοφίαν κα'ι τήν μάθησιν όπου του έχάρισεν ό θεό;, κατά τους 'όρους τών θείων πατέρων κα'ι τήν άσοαλτον και άλάθαστον γνώμην τής αγίας κα'ι καθολικής ημών εκκλησίας, διά πληροοοριαν τών ορθοδόξων, κα'ι έντροπήν κα'ι αίσχύνην τών αιρετικών κα'ι λιστών, κα'ι μάλιστα εις κοινήν διάλεκτον, διά νά γένη εις πάντας εύληπτος ή λύσις τών τοιούτων άπορουμένων κα'ι ζητουμένων. Διά τοϋτο κα'ι ό σοφότατος ο5τος διδάσκαλος άποδεςάμενος τήν ευλο- γον ταύτην αί'τησιν του προληφθέντος άρχοντος, αποβλέποντας μάλιστα ANNEE 1697 47 ε'.ς τήν εντεύθεν έσομένην κοινήν των πιστών ώφέλειαν κα! πληροφορίαν, έβαλε πολλήν έπιμέλειαν και σπουδήν εις τήν τοιαύτην διδασκαλίαν' και τάς μέν τών άντιδοξούντων ματαιολογίας τε και άδολεσχίας, μέ πολλήν σαφήνειάν τε και συντομίαν, ώς ίστον αράχνης διέλυσε τε και διεσκε'δασεν, τήν δέ γνώμην τής αγίας ημών εκκλησίας και τήν άπόφασιν και κρίσιν τής ευαγγελικής αληθείας τρανότατα διεσάφησέ τε και έβεβαίωσεν. Ta όποιον σύγγραμμα τυχαίνωντας ε'.ς χείρας μου, και διαβάζωντάς το με πολλήν άκρίβειαν και σκέψιν, και βλέπωντάς το πώς είναι ώφελι- μώτατον εις κάθε όρθόδοξον προς άνατροπήν τών εναντίων δογμάτων, και έπίρρωσιν κα'ι βεβαίωσιν τών τής αϋτοαληθείας θεσπισμάτων τε κα'ι αποφθεγμάτων, έπροθυμήθηκα με πολλήν όρεςιν ζήλω θείω κινούμενος κα'ι αυτός να το τυπώσω εις κοινήν τοϋ γένους ώφέλειαν, κα'ι ψυχικήν σιυτηρίαν κα'ι άίόιον μνήμην τών έκπεπονηκότων και πεφροντικότων σοφωτάτων τούτων ηρώων κα'ι προμάχων τοϋ ορθοδόξου φρονήματος. Δέν έτόλμησα όμ.ως, υψηλότατε αϋθέντα, να το τ.,τώσω χωρίς έπι- διόρΟωσιν κα'ι έπίκρισιν κα'ι άλλου τίνος τών εχόντων εις τα τής εκκλη- σίας ορθά δόγματα Ίκανήν έμπειρίαν. Δια το όποιον κα'ι έπαρακάλεσα τον σοφώτατον κα'ι λογιώτατον κύριον Σεβαστόν τον Κυμηνίτην έκ Τρα- πεζοϋντος, ώς οϋ μόνον τών ορθοδόξων δογμάτων ειδήμονα ά'ριστον, άλλα κα'ι τής ευσέβειας θερμότατον ζηλωτήν και εΰλαβέστατον εις τά θεία, και μάλιστα ώς κοινον διδάσκαλον του ένταϋθα περιβόητου φρον- τιστηρίου, το όποιον ή ευσεβέστατη σου ύψηλότης μέ δαπάνες άφθονοπα- ρόχους έκατάστησε φιλοθέως εις κοινήν τών εντοπίων και ξένων φιλομα- θών ώφέλειαν" κα'ι ή λογιότης του καλώς κα'ι εϋσεβοφρόνως ποιούσα όχι μόνον πολλά τίνα τών έν αϋτώ κατά παραδρομήν κα'ι λήθην παροραθέντων έπεδιόρθωσεν, άλλα κα'ι όσα δυσνόητα έσαφήνισε κα'ι έπρόσθεσεν οσα χρήσιμα προς περισσοτέραν τών άπορουμένων πληροφορίαν. Το όποιον και αφιερώνω ώς ευγνώμων δούλος ϋπό τήν σκέπην και διαυθέντευσιν τής θεοστηρίκτου κα'ι θεοστέπτου υμών γαληνότητος, τής όποιας ή ευσε- βέστατη μεγαλειότης θέλει εΐσται καύχημα κα'ι βεβαίωσις τοΰ τοιούτου ψυχωφελεστάτου πονήματος εις εϋκλειαν μέν και ΰψωσιν τών ορθοδόξων, αίσχύνην δέ και καθαίρεσιν τών αντιπάλων. Το όποιον άν κα'ι μικρόν 48 BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE είναι εις τήν ποσότητα, αλλ' όμως εις τήν ποιέτή'τ» είναι μεγάλον. Διά τοϋτο λοιπόν ευμενώς άπβίεχίυ, έκλαμπρότατε καΐ Οεοδόξαστε ημών αΰθέντα και εύεργέτα, το παρόν ψυχωφελέστατον έγχειρίδιον, μην άπο- βλέπωντας τόσον εις τήν τούτου ποσότητα, οσω μάλλον εις τήν ποιότητα, μάλιστα δέ εις τήν προαίρεσιν και έγκάρδιον εϋγνωμοσύνην των δούλων της δια τάς πολλάς και άπειρους ευεργεσίας, όπου παρ' αυτής καθ' έκάστην άπολαμβάνομεν' δια τάς όποιας πλουσιοδώρους προς ήμας αυτής χάριτας μένομεν πάντοτε χρεώσται να παρακαλοΰμεν διηνεκώς τήν άπειρον τοϋ θεοΰ εύσπλαγχνίαν και αγαθότητα, ίνα διατηρήσοι, φρουρήσοι και περιέποι τήν Οεοτίμητον υμών έκλαμπρότητα υπό τήν πανσθενεστά- την δεςιάν και σκιάν των πτερύγων της άνωτέραν πάσης προσβολής τοϋ αντικειμένου, και ίνα τήν στερεώσοι εις τον ΰψηλότατον αυτής θρίνον κατά πάντα ευδαιμονοϋσαν άχρι βαθύτατου και λιπαρού γηρατίου, εις σύστασιν και καταρτισμόν του έμ.πιστευθέντος αυτή χριστωνύμου πληρώ- ματος, και ε'ις.δόςαν, κλέος κα'ι καύχημα τών απανταχού ορθοδόξων, αμήν. Τής υμετέρας έκλαμπρότητος εύχέτης ό ελάχιστος έν ίερομονάχοις "Ανθιμος "Ιοηρας ό τυπογράφος. Cette epitre dedicatoire est suivie de l'avertissement reproduit ci- apres : Τοις έντευξομένοις εύζωί'αν και σωτηρίαν παρά ΟεοΟ. Πολλά, και μεγάλας χάριτας πρέπει και δίκαιον είναι, ώ φίλανα- γνώσται, νά έ'χωμεν και νά όμολογοΰμεν κοινώς εις Ολους τους ευεργέ- τας μας" ΐδιαίτερον U και περισσότερον πρέπει νά εϋχαριστουμεν εκείνους 6ποΰ συντρέχουν κα'ι σπουδάζουν διά ώφέλειαν κα'ι σύστασιν τής κοινό- τητος' διότι τοσούτον είναι ή ωφέλεια μεγαλήτερη Οσον είναι κοινότερη ή ευεργεσία· μάλιστα δε Οταν είναι κα'ι πνευματική κα'ι άποβλέπη προς σύστασιν ευσέβειας κα'ι ψυχικήν σωτηρίαν επειδή και όσον υπερέχει τοϋ σώματος ή ψυχή, τοσούτον υπερέχει κα'ι ή ψυχική ωφέλεια τής σώματι- κής ευεργεσίας κα'ι ώφελε'ίας. ANNEE 1697 49 Διά τούτο και εγώ βλέπωντας το παρόν κατ' έρωταπάκρισιν συνταγμά- των περιέχον έν έαυτώ πολλά και αναγκαία ζητήματα, τα όποια έπρο- βλήθησαν μέν ϋπό τοΰ ενδοξότατου και ευγενέστατου άρχοντος μεγάλου στολνίκου κυροΰ Κωνσταντίνου του Καντακουζηνού, έδέχθησαν δέ τήν πρέπουσαν απολογίαν τε και σαφήνειαν μέ μεγάλην συντομίαν τε και πληροφορίαν ύπό τοΰ σοφωτάτου τε και λογιωτάτου μεγάλου λογοθέτου τής αγίας και καθολικής του Χρίστου μεγάλης εκκλησίας κυροΰ 'Ιωάννου τοΰ Καρυοφυλλου, πώς είναι ώφέλιμόν τε και χρήσιμον εις κάθε ορθό- δοξον δια νά έπιστομίζουν και να καταπονήσουν κάθε λογής έπηρεαστήν μέ πολλήν εϋκολίαν, όπου προβάλλουν τα τοιαΰτα ζητήματα, έπαρακι- νήθηκα να το τυπώσω και αυτό κοντά εις τά άλλα δια κοινήν τοΰ γένους ωφέλειαν. Δεχθήτε λοιπόν εύθυμως το παρόν Έγχειρίδιον και άναγινώσκετέ το συνεχώς και προθύμως μέ πολλήν προσοχήν τε και σκέψιν όπόσοι θέλετε και αγαπάτε να καταβάλλετε και νά κατατροπώνετε αναντιρρήτως τε και ευσεβοφρόνως μέ γραφικάς και λογικάς αποδείξεις και μέ λογαρια- σμούς αναγκαίους και σαφέστατους τών τοιούτων έπηρεαστών τάς γλωσ- σαλγίας και βλασφημίας, και έχετε εις άίδιον μνήμην πολλήν τε και οφειλομένην εΰχαριστίαν τους προειρημένους σοφωτάτους ήρωας και κοινούς εΰεργέτας τοΰ γένους και ύπερασπιστάς τοΰ θείου και ορθοδόξου φρονήματος και αντιλήπτορας τής ημών σωτηρίας' προς δέ μνείαν έτι ποιείτε και ημών τών ευτελών και αναξίων τής προαιρέσεως, έπειδήπερ οϋατα και χείρες αλλήλων έσμέν, Οπως αλλήλων τα βάρη βαστάζοντες και άλλήλοις τα προς σωτηρίαν κατά το δυνατόν ύπουργοΰντες, και τάς έντολάς τοΰ θεοΰ έκπληροΰντες εύ'ρωμεν άπαντες απολογίαν εΰπρόσ- δεκτον έν τή ήμερα τής κρίσεως. Le titre d'entree en matiere (au feuillet 1 r°) est ainsi concu : ΖΗΤΗΜΑΤΑ TOT ΕΥΓΕΝΕΣΤΑΤΟΥ Και λογιωτάτου άρχον- τος κυρίου Κωνσταντίνου Καντακουζηνού, άδελφοΰ τοΰ έκλαμπροτάτου και ευσεβέστατου αύθέντου πάσης ούγκροβλαχίας, κυρίου, κυρίου 'Ιωάννου Σερβάνου Καντακουζηνοΰ Βοιβόνδα. προς τά όποΤα άπεκρίθη ό έν BIBLIOGRAPHIE HELLKNIQCL' ΙΠ —» $ Διδασκάλοις σοφώτατος 'Ιωάννης Καρυοφύλλης, και μέγας Λογοθέτης του Οικουμενικού Θρόνου, διατριβών έν Βουκουρεστίω. Bibliotheque du Musee britannique (deux exemplaires) : 870. f. 13. et 4374. aaa.
- Ιωάννου Καρυοφυλου
