RISTRETTO DELLA VITA

  1. (06) BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE XVII TOME TROISIEME
  2. 653 RISTRETTO DELLA VITA DELLA BEAT A GIULIANA CONTESSA DI COLLALTO, Fondatrice del Venerabile Monastero DE SANTI BIAGIO Ε CATALDO IN VENETIA DEDICATA Ail' Illustrissime, & Eccellentissimo Signor CO : VINCIGUERRA DI COLLALTO S. SALVATORE, &c IN VIENNA, M.DC.XCIII. Per Gio : Wanterlingh. Con Liccnza de Superiori. In-4° de 35 pages. Plaquette de la plus excessive rarete. L'auteur de cet opuscule est Antoine Arcoleos, dont le nom figure au bas de l'epitre dedicatoire. Bibliotheque de S. Marc (a Venise) : Misee». 2790, n° 1. ANNEE 1693 21 γ^ρυσομιλίρρυτον διασαφέα των της ιεράς κλίμακος 'Ιωάννου λόγων, τον πάσης άρετης έμπλεων και έν ασκήσει θεία βιοΟντα, Ιερεύς Βαρθολομαίος δ Συρόττουλος, ταπεινός κήρυξ τοΰ θείου ευαγγελίου. Άθάνατον κλέος, Αθανάσιε, μέροψι'δέδωκας κλίμακα bpyvxizv Κλίμακος άμβροσίου' κ' εϋκλεον αύγήν απασι,δείξας, φέρτατε, οίμον πεμφίδος αθανάτου κλίμακα οΰράνιον" Καυτός έφας ού φάσκεις, 'Αθανάσιε Βαροΰχα, δόγμα δ' 'Ιωάννου καταγλαϊζόμενος· οϋνεκα πάντως έκτράνοσας βίβλον άγλαόδωτον σαφώς, οϋρανόφρων άζυγοφωτοφόρε. Cette epigramme est suivie de sa traduction en grec moderne. Feuillet 2 v° : Un bois du Crucifiement occupant toute la page. Feuillet 3 : Une Προσήλωσις en vers de douze syllabes. Feuillets 4-5 : Ευσεβέστατοι και περιπόθητοι όσιώτατοι πατέρες και αδελφοί μου, και όσοι χριστιανοί δεχθήτε το παρόν βιβλίον, χαίρετε άπο θεοϋ, και σας παρακαλώ να ακούσετε. Αν ίσως, θεοσεβέστατον γένος και ορθοδοξότατον, και ένας πραγμα- τευτής ήθελε φέρη εις μίαν χώραν μίαν άκριβήν και πολύτιμον πέτραν, όπου να είχε χάριν και ένέργειαν φυσικήν να 'ιατρεύη όλες τές κακοσΰνες και αρρώστιες και πληγές του κορμιού, και να ήθελε δίδη 'όλα τα καλά του κόσμου εις εκείνον έπου την εΐχεν απόκτηση, πόσον σας φαίνεται και ήθέλασι τον άποδεχθή πασίχαροι οι μεγάλοι και πλούσιοι εκείνου του τόπου ; και να τιμήσουν εκείνο το πολυθαύμαστον και χαριτωμένον λιθάρι, και να συνερίζουνται 'όλοι τους ποίος να ήθελε δυνηθή να το άκριβοπλερώση και νά το πάρη δια να λάβη τέτοιες καλοσύνες και χαρίσματα όπου εΐχεν απάνω του να στέκεται καλορρίζικος και θεραπευμένος εις την πρόσκαιρον ζωήν άπό λόγου του ; Λοιπόν επειδή εις τα σωματικά γίνεται έ'τζι, πόσον περισσότερο-; χρειάζεται νά γίνεται εις τά ψυχικά. Δια τοΰτο και έγω σας παρακαλώ, ω φιλόθεες ψυχές και δοϋλο; αληθινοί του κυρίου μας 22 BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE Ίησοΰ Χρίστου και στρατιώτες του, να άποδεχθήτε πασίχαροι μέ πασαν εΰλάβειαν τούτον τον πραγματευτήν, τον όσιώτατον πατέρα μας Ιωάννην τον Κλίμακα, όπου σας φέρνει τούτην τήν ΰπεραξιοθαύμαστον και άσκητικήν πέτραν και πολυτίμητον λιθάριον, ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΝ TOT, έςηγημένον τώρα από το έλληνικόν ε!ς τήν γλώσσαν μας άπό έμενα τον συναδελφόν και άνάξιον δοΰλον σας. Και τοϋτο το έκαμα όχι δια να δώσω φώς είς τους σοφούς' διατ'ι αυτούς τους φθάνει να διαβάζουν το ϊ'διον κείμενον, καθώς το έ'γραψεν ό άγιος, άλλα δια τους αμαθείς τους 'όμοιους μου, οποϋ έπεθυμοϋσι τήν σωτηρίαν τους" και έ'βαλα τόσον κόπον δύο χρόνους και περισσότερον (ευρισκόμενος γέροντας και πολλά άρρωστος όπου έκινδυνευα εις θάνατον), διά νά τό φέρω εις τον τρόπον όπου το βλέπετε, όχι διά άλλον τέλος παρά διά νά φανερώσω (ωσάν κάνουν οί βασιλικοί δραγουμανοι) μέ τούτο το καθαρόν μίλημα τών αδελφών μου τών αγραμμάτων και δουλευτάδων του ουρανίου βασιλέως τά καλογερικά προστάγματα όπου γράφει ό άγιος Κλίμακας νά τά γρικουσιν εϋκολα και νά ξετρέχουσι μέ πολύν πόθον και κόπον τήν διόρθωσιν και σωτηρίαν τους προ του νά άπεθάνουσι, διά νά φύγουσι τήν κόλασιν, και νά στο7ασθοΰσιν στολήν θεούφαντον είς τά ουράνια, καΙ νά λάβουσι τον καρπόν τοΰ κόπου τους έκατονταπλάσιον, νά χαίρουνται αιώνια με τους οσίους πατέρας εις τον παράδεισον. Κα'ι έ'χω θάρρος ε'ις τον θεόν νά κάμη τούτη ή έξήγησις πολλήν ώφέλειαν κα'ι μεγαλώτατον διάφορον εις 'όσους τήν άκροάζουνται κα'ι τήν φυλάσσουσι. Διά τοΰτο, πανοσιώτατοι πατέρες κα'ι ευλαβέστατοι ιερείς, όσοι λάβετε τό παρόν βιβλίον (τούτην λέγω τήν άγγελιχήν Σκάλαν), σας παρακαλώ νά τό άναγνώθετε είς τήν έκκλησίαν κα'ι σύναςιν νά τό καταλαμβάνουσιν εύκολα οί αγράμματοι κα'ι άνήξευροι νά ωφελούνται περισσότερον και νά προκόπτουν είς τό καλλίτερον διατ'ι κάνετε πλέα καλόν παρά εκείνους όπου κυβερνούν αρρώστους και έλευθερώνουσι σκλάβους και ίατοεύουσι τυφλούς, βουβούς, κουφούς, κουτζοΰς, παραλύτους, δαιμονισμένους κα'ι κάθα λογής άσθενισμένους. Κα'ι 'όσοι πάλιν έχουσι σπουδήν κα'ι μάθτσιν (αν τους φαίνεται) ας διαβάζουσι τό έλληνικόν είς τό κελλίον τους καταμόνας· διατ'ι δέ[ν] καθαρίζεται ή στράτα διά νά περνοϋσιν τά πουλιά ANNEE 1693 23 όπου πετοΰσιν εις τον αέρα, όπου δε[ν] τήν χρειάζουνται, άλλα δια να περνοδιαβαίνουσιν εύκολα οι άνθρωποι και τα ζώα (όπου πατοΰσιν εις την γη"ν) να μήν έμποδίζουνται" ουδέ γίνουνται τα πλοία και καράβια δια να σεβαίνουσι μέσα τα ψάρια νά τρέχουσι μετ' αυτά εις τήν θάλασσαν, άλλα δια να ταξιδεύουν οι ναύτες, και να περνοϋσιν άπό τόπον εις τόπον όσοι θέλουσιν εϊς τές χρείες τους" μηδέ κτίζουνται χαμόσπιτα και Χάλυβες, ουδέ φτειάνουνται "χο^τρχ φαγιά και πιοτά και φορέματα δια τους ευγενικούς και μεγάλους άρχοντας, άλλα δια τους πτωχούς όπου οε δΰνουνται να έχουσιν άνώγεα και ψιλά φαγιά και φορέματα να κυβερ- νηθοΰσι νά ζήσουσι. Εις τον ομοιον τρόπον κάνομεν και ήμεΤς τήν έςήγησιν δια τους χρειαζόμενους όπου διψοΰσι νά ά-κοΰουσι ξεκάθαρα τά χρεωστούμενα και ωφέλιμα τής ψυχής τους νά διορθώνουνται ε'ις το καλλίτερον και νά τιμοΰσι το άγγελικόν σχήμα κατά που του πρέπει, οιατ; είναι μεγαλήτερον παρά το βασίλειον" διά τοΰτο πολλοί και μεγάλοι άρχοντες άφήκασι τά πλούτη τους και βασιλείς τήν δόξαν τους και εκαλογερεΰθησαν, και έ'τζι έγενήκασι προς τον θεόν μεγαλήτεροι παρχ οποΰ ήσαν προτήτερα. Διά τοΰτην τήν α'ιτίαν σας παρακαλοΰμεν και σας παραχινιΰμεν όσοι βοΰλεσθε νά δεχθήτε μέ καθαράν άγάπην τά γραφό- ί*?να και εμάς, καθώς και έμεΐς γράφομεν προς έσας μέ κατά θεόν «γαπην" και νά μας θυμασθε διά τήν ψυχήν σας οι ιερωμένοι ε'ις τήν αγιαν πρόθεσιν, και οι λοιποί εις τές προσευχές σας, λέγοντας : μνήσθητι, κύριε, Αθανασίου και τών έν διανοία αΰτοΰ. Και άγκαλά και έγω δέν είμαι άξιος νά ωφεληθώ άπο τά παρακάλια σας ώς αμαρτωλός και αΧριστιανος, ουδέ νά σας πλερώσω τήν χάριν και τον κόπον σας, μ' όλον ετούτο ό μισθός και το όφελος θέλει εΐσται έδικόν σας. Διά τοΰτο σας παρακαλώ νά μή μας λησμονάτε εις τές προσευχές σας , κα'ι νά δέεστε του θεού διά όλους και διά έμενα τον πολυαμάρτητον κα'ι άσωτον. Και τελειώνωντας το γράμμα μου προς έσας μέ όλην μου τήν άγάπην κα'ι ευλάβε-.αν, δέ σας γράφω εις τοΰτο περισσότερον" διατ'ι όλα τά χρειαζό- Ι->-ενα τής ψυχής σας εΰρίσκουνται εις το παρόν βιβλίον θαυμασιώτατα υπέρ τήν άμμον τής θαλάσσης, κα'ι ίέ βολεΐ νά σας γράφω περισσότερον, και καλότυχοι Οσοι νά φυλάξουσι. Μόνον ίποΰ προσκυνώ, τχτέρας και 24 BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE αδελφοί μου, τα άξιοτίμητά σας πρόσωπα, και σας φιλώ τας πανοσίας και πολυκοπιασμένας χείρας, και τιμώ το χώμα τών ποδαριών σας ώς δούλος σας μικρότατος, και αί άγιες σας ευχές μετ' έμας πάντοτε, και κύριος ό θεός να μας δώση τήν χάριν να τοϋ δουλεύσωμεν έμπιστεμένα και πρόθυμα κατά το ά'γιόν του θέλημα, και να συνευρεθοΰμεν αντάμα εις τήν βασιλείαν του όλοι μας δια τήν άπειρον έλεημοσύνην του, κα'ι δια τα παρακάλια τής ΰπεραγίας Θεοτόκου, τοϋ όσιου πατρός ημών 'Ιωάννου και πάντων τών αγγέλων και αγίων του. 'Αμήν. αχπή. Έξηγήθη κα'ι έγράφη έδώ εις τον μέγαν Άντώνιον τό[ν] Πεντεκάμαρον εις τήν χώραν Ζακύνθου, εις τους νς- κα'ι νζ χρόνους τής ηλικίας μου μέ πολλήν μου άσθένειαν κα'ι δυσκολίαν κα'ι κακοπάθειαν, όπου είναι θαυμάσιον του θεού πώς το έγραψα. "Ερρωσθε έν Χριστώ Ιησοϋ άπαντες. ΙΙαρά μικρός σας δοϋλος κα'ι έν κυρίω αδελφός περιπόθητος και τής ΐερωσυνης ανάξιος ιερομόναχος 'Αθανάσιος ό Κρής. Feuillet 6 : Δανιήλ μοναχός από το μοναστήριον τής 'Ραϊθοϋ διηγείται έξ αρχής τήν άφορμήν τοΰ βιβλίου μέ τούτα τα λόγια. Feuillets 7 a 11 r° : Βίος σύντομος του μακαρίου 'Ιωάννου, καθηγουμένου τοϋ άγιου όρους σινα, τοΰ λεγομένου σχολαστικού, όπου έγραψε τούταις ταϊς ούράνιαις πλάκαις, τόν όποιον έγραψεν ό ταπεινός μοναχός Δανιήλ τής 'Ραϊθοϋ. Feuillets 11 ν° a 12 ν° : 'Επιστολή τοϋ άββα 'Ιωάννου τής 'Ραϊθοϋ προς τόν άξιοθαύμαστον ήγούμενον τοϋ συναίου όρους τόν σχολαστικόν, κα'ι υστέρα όνομασμέ[ν]ον άπό τήν όνομασίαν τοϋ Βιβλίου του, Κλίμακα. Feuillets 13 r° h 14 r° : Άπόκρισις τής άνωθεν επιστολής. Feuillets 14 ν° a 15 r° : Χρειαζόμενον είναι, ώ άναγνώστα κα'ι άκροατα, πρώτου (sic) να άρχήσης (sic) τήν διδασκαλίαν έτουνοϋ τοϋ βιβλίου, να μάθης ποϊον είναι τό ώφελος (sic) έτουνής τής οϋρανοδρόμου σκάλας. ANNEE 1693 25 Feuillet 15 v° : Table des matieres. Feuillet 16 : Un bois a page pleine representant Y Echelle mystique. En voici la description : A droite de l'Echelle s'eleve le monastere du Sinai ; au dessus du monastere, on voit le Buisson ardent;'plus haut encore, presque sur le sommet de la montagne, le corps de sainte Catherine (τό λείψανον τη; άγι'ας Αικατερίνης). Au bas et a droite de l'Echelle, un groupe de moines sortant du monastere. Sur l'Echelle, trois moines en train de monter : l'un, entraine par un diable, tombe dans la gueule beante d'un Dragon qui personnifie l'Enfer (δ παμφάγος αδης) ; deux autres moines sont encore sur l'Echelle : l'un s'y cramponne fortement et est tire en dehors par un diable; enfin l'autre est arrive assez haut pour tendre les mains a Jesus-Christ, qui se trouve au dessus dans un nuage, tandis qu'un diable, qui voit sa proie lui echapper, se precipite, mais trop tard, pour essayer de la saisir. En haut du bois, on lit : 'H ψυ^οσωτήριος και ο.ύρανοδρόμος κλι'μαξ. Et au bas : 'Ανεβαίνετε, ευλογημένοι πατέρες, ανεβαίνετε πρόθυμα την ούρανοδρόμον σκάλαν. L'artiste qui a dessine cette Echelle du Salut, s'est presque entie- rement conforme au canon de l'iconographie byzantine. Voir le Manuel d'Iconographie chretienne grecque et latine, traduit par Paul Durand (Paris, 1845, in-8°), p. 405; et Γ'Ερμηνεία των ζωγράφων, attribuee au hieromoine Denys de Fourna d'Agrapha (Athenes, 1853, in-8"), p. 244. Pages 1 a 532 : L'ouvrage proprement dit. Feuillets non chiffres de la fin : Feuillet 1 : Un bois a pleine page representant l'Ascension de Jesus-Christ. Feuillets 2 a 5 : Νέα πρόσθεσις εις τήν βίβλον. Ο', κοσμοχαρμόσυνοι κδ'. οίκοι προς την νοϊτήν σκάλαν, τον τίμιον και ζωοποιον σταυρόν του σωτήρος Χρίστου. Le verso du feuillet 5 est blanc. Feuillet 6 : Est entierement blanc. Feuillets 7 a 10 : Ετέρα πρόσθεσις ε!; τήν Βίβλον. Το άναγκαιότατον και ώφελημό- τατον εις κάθε εϋσεβοφιλόθεον χριστιανον, δηλαδή, ή έξήγησις τής Κυριακής Προσευχής του, πάτερ ημών βαλμένη ε!ς κοινήν γλώσσαν, κα'ι κατά τάξιν διαμοιρασμένη, δια νά τήν καταλαμβάνη ό κοινός λαός" συνθεμένη και διορθωμένη -ώρα. πάλιν το δεύτερον, παρ έμοΟ τοδ ταπεινού και ελαχίστου 'Ιερομόναχου 'Αθανασίου του Κρητός. Bibliolh. de l'Ecole nationale des langues orientales : R. III. 19 (N° 478 du fonds Biunet de Presle).
  3. BEAT A GIULIANACONTESSA DI COLLALTO,