Ιστορία

Το Λαογραφικόν Αρχείον ιδρύθηκε το 1918. Εμπνευστής και ιδρυτής του υπήρξε ο Νικόλαος Γ. Πολίτης, καθηγητής της ελληνικής Αρχαιολογίας και Μυθολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, «πατέρας» της Επιστήμης της Λαογραφίας στην Ελλάδα. Πρώτος Διευθυντής του Αρχείου υπήρξε ο Στίλπων Κυριακίδης.

Το 1926, με την ίδρυση της Ακαδημίας Αθηνών, το Λαογραφικόν Αρχείον μαζί με την Υπηρεσία του Ιστορικού Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσης, την Εθνική Μουσική Συλλογή (ιδρύθηκαν το 1914) και άλλες υπηρεσίες υπάγεται στη δικαιοδοσία της. 

Το 1944 εγκρίθηκε από τη Σύγκλητο της Ακαδημίας Αθηνών ο πρώτος Κανονισμός Εργασιών του Λαογραφικού Αρχείου, τον οποίο συνέταξε ο Γεώργιος Μέγας, Διευθυντής του Αρχείου από το 1936.

Το 1966 το Λαογραφικόν Αρχείον, επί διευθύνσεως Γεωργίου Κ. Σπυριδάκη, μετονομάσθηκε σε  Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας (Ν.Δ. 4545 / 1966).
Με απόφαση της Συγκλήτου της Ακαδημίας Αθηνών το 1967 εγκρίθηκε νέος Κανονισμός Εργασιών του Κέντρου.

Το 1990 με τον νόμο Περί Έρευνας (Ν. 1894 / 1990) οι Συντάκτες, δηλαδή το επιστημονικό προσωπικό του Κέντρου εντάσσεται σε βαθμίδες Ερευνητών μετά από κρίση. Από το 1996 και εξής με τη βοήθεια ευρωπαϊκών Προγραμμάτων εκσυγχρονίζει τον τρόπο λειτουργίας του και ψηφιοποιεί το πλούσιο αρχειακό υλικό του. 

Το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών (Λαογραφικόν Αρχείον μέχρι το 1966) ιδρύθηκε το 1918 ως αυτοτελές Ίδρυμα. Σκοπός του ήταν «η περισυλλογή, διάσωσις και έκδοσις των μνημείων του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού». Λόγω του εθνικής σημασίας αντικειμένου του, το 1926 εντάχθηκε στις εποπτευόμενες από την Ακαδημία Αθηνών Υπηρεσίες.

Κιβωτός του λαϊκού πολιτισμού, εκφραστής της εθνικής συνείδησης και της πολιτισμικής ταυτότητας του Ελληνισμού και ταυτόχρονα φορέας έρευνας και βήμα θεωρητικού και μεθοδολογικού προβληματισμού, απηχεί την πολλαπλότητα της κοινωνικής πραγματικότητας και τις ερευνητικές ιδιαιτερότητες της Ελληνικής Λαογραφίας.

Το αρχείο του περιλαμβάνει πλούσιο πρωτογενές ανέκδοτο και έντυπο λαογραφικό υλικό αλλά και μουσικές καταγραφές και ηχογραφήσεις, φωτογραφίες και κινηματογραφήσεις, για όλες τις εκφάνσεις του λαϊκού πολιτισμού ως προς τον πνευματικό και υλικό βίο, το οποίο άρχισε να συγκεντρώνεται από τα τέλη του 19ου αιώνα.

Οι σύγχρονες ερευνητικές συγκυρίες με την προσέγγιση των επιστημονικών πεδίων της Λαογραφίας, της Εθνολογίας και της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, η δυνατότητα συντήρησης και ψηφιοποίησης του πολύτιμου υλικού του με τη βοήθεια ευρωπαϊκών προγραμμάτων που πραγματοποιούνται την τελευταία δεκαετία, η μεταστέγαση του στο νεοκλασικό κτήριο το οποίο εξασφάλισε η δωρεά του Ιδρύματος Λίλιαν Βουδούρη επιτρέπουν σήμερα στο Κέντρο Λαογραφίας να ανταποκριθεί στους μόνιμους βασικούς σκοπούς του αλλά και στα αιτήματα των καιρών.