- (14) Ελληνική Βιβλιογραφία (ci. 1466-1800). Τόμος δεύτερος. (Παράρτημα) - Προσθήκαι - Συμπληρώσεις - Διορθώσεις
- 1131.~ DE / CLYSTERIBVS / EORVMQVE EFFECTIBVS,/ CONSENSV / INCLYTIMEDICORVMORDINIS/IN REGIA FRIDERICTANA/PRO GRADV DOCTORTS / SVMMISQVE IN MEDICINA HONORIBVS AG PRIVILEGIIS / SOLEMNI RITV IMPETRANDIS / A. D. XI. AVG. MDCCLXXXI./ H. L. Q. S./ PVBLICE DISPVTABIT /JOANNES MANIKATI SAPHRANI/CT- BrNIENSIS./ HALAE SAXONVM / STANNO ORPHANOTROPHEI. 25,5 έκ. — σσ. 39 — Β eth esd a, MD: U.S. National Library of Medicine W4 III8 1781 SI (Μοναδικόν άναφερόμενον άντίτυπον είς NUC τόμ. 520 σελ. 407 NS 0126163) 1. Τής ελληνικής εκδόσεως ύπήρχεν άκέφαλον άντίτυπον είς τήν βιβλιοθήκην Γιάννη Βλαχογιάννη, το όποιον εΐχεν Ί'δει ό Π. Pernot. Βλ. ΗΛ., ένθ' άν. Είς ΗΛ.Α.325*18 «άβιβλιογράφητος» έκδοσις ή (υπό τοΰ συγγραφέως;) γαλλική μετάφρασις τοΰ έργου. Πρβλ. τόμ. Α' άρ. 1436 (αϊ δύο εκδόσεις, ή είς ελληνικήν γλώσσαν καί ή είς γαλλικήν, δέον όπως άντιδιασταλοΰν). Κατωτέρω, είς Έπιπροσθήκας Β', περιγράφεται άντίτυπον τής εκδόσεως είς τήν γαλλικήν, εύρισκόμενον είς Βενεζουέλαν. 450 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1466-1800) 1781 Λευκή ή δευτέρα σελίς, με μόνον βραχύ απόσπασμα έκ τοϋ Ιπποκράτους: JHIIOhΊ'ΛΤΗΣ έν τώ εκτω των επιδημιών, τμήματι τρίτιο.Ι «Ή κοιλίης νάρκωσις, ή των άλλον ξύγχνσις' ή των αγγείων / άκαθαρσίη, ή εγκεφάλου Λνάλωσις». Έλς σσ. 3-5: ΤΩ ΥΨΗΛΩΤΛΤΩ ΚΑΙ ΓΑΛΗΝΟΤΑΤΩ ΑΥΘΕΝΤΗ ΚΥΡΙΩ ΚΥΡΙΩ ΙΩ- ΑΝΝΗ ΑΑΕΞΑΝΔΡΩ ΥΨΗΛΑΝΤΗ ΤΩ ΜΕΓΑΛΟΠΡΕΠΕΣΤΑΤΩ ΗΓΕΜΟΝΙ ΠΑΣΗΣ ΟΥΓ- ΚΡΟΒΛΑΧΙΛΣ ΝΑΙ ΜΗΝ ΚΑΙ ΓΕΝΝΑΙΩ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Τ ΑΣ ΔΕ ΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΥΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΠΛΡΧΑΣ ΤΛΠΕΙΝΟΦΡΟΝΩΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΔΟΥ- ΛΙΚΗ Σ ΚΑΙ ΕΔΑΦΙΑΙΑΣ ΥΠΟΚΛΙΣΕΩΣ ΛΝΛΤΙΘΗΣΙ Των πάλαι αρα τοις ανθρώποις νενομισμένων, ΚΡΛΤΙΣΤΕ ΚΑΙ ΠΑΝΕΥΚΛΕΕΣΤΑΤΕ ΗΓΕ- ΜΩΝ, και το άνατιθέναι τινι των κατ' εξοχήν προυχόντων άρεταίς και άξιώμασιν άπερ έκαζος ψθάσας εφιλοπονήσατο συγγράματα' ίνα, αν μεν των σπουδαίων ταύτα και αξίων λόγου ή, ενμοιρήσαντα και της παρ' εκείνων εύμενείας, σπουδαιότερα, ώς εικός, και αποδοχής μείζονος άξια άποβή και τοϊς άλλοις, αν δ' άλλως των ταπεινότερων και ευτελών, καταυγασΟέντα ταϊς // από τοϋ προς δν ανατίθεται άρεταις, φωτός άξια και ταϋτα κριθή, και αΰτω τω φιλοπονήσαντι μη πάντη άχρηζα γένηται. Τούτω τοίνυν κάγώ τω άρ- χαίω εθει Τειχών ήδη, ΜΕΓΑΛΟΠΡΕΠΕΣΤΑΤΕ ΑΥΘΕΝΤΑ, την μικράν και ευτελή ενδειξιν τής εμής κατά τήν Ίατρικήν παιδεύσεως προήχθην έξενεγκείν, και τοις πανεκλά/ιπροις ποσι ΤΟΥ ΥΜΕΤΕΡΟΥ ΥΨΟΥΣ ταπεινοψρόνως άμα και πνν οίκ δλίγφ δέει παραθήναι εικότως. Οϊδα γάρ πολλούς εσεσθαι τους καταγελασομένονς, και πολλής με συν τω δικαίω λόγω τής θρασύτητος αίτιασομένους, όταν και τω μικρω μου τω δε και χαμερπεί φιλοπονήματι τάς όψεις τυχόν έπαφιέντες, το μέγα και περίδοξον όνομα ΤΟΥ ΥΜΕ- ΤΕΡΟΥ ΠΛΝΕΚΛΑΜΠΡΟΥ ΥΨΟΥΣ προτεθειμένον ίδωσιν Ό και έμοι πάντως κατά νουν ανακυ- κλούμενοι· έμποδών αν τοϋ εγχειρήματος έγένετο, και τοϋ σκοπού με απέτρεψε κατακράτησαν, ειμή προς ΤΗΝ ΥΜΕΤΕΡΑΝ ΠΑΤΡΙΚΗΝ τωόντι ΚΑΙ ΛΥΘΕΝΤΙΚΗΝ προς απαντάς άπεϊδον ενμένειαν, και τής βροντοφώνου περί αυτήν σάλπιγγας έφθην άκηκοώς, προ ικανού ήδη και ενταύθα ένηχησάσης, και πολλής πολλαχοϋ διακηρυχβήναι παρασχούσης τάς ήρωϊκάς και άξιαγάζους ώς αληθώς άρετάς ΤΟΥ ΥΜΕΤΕΡΟΥ ΥΨΟΥΣ, το σοφύν και θαυμάσιοι· των νέων έν τω κοινώ νομοθεσιών, τήν πρυζασίαν τών μουσών, τά υπέρ αυτών νεόδμητα και μεγαλοπρεπή μουσεία, τους έν αΰτοίς μετ' ακριβείας διδάξοντας, ίνα μάλλον τά τής παιδείας έπι τά έμπροσθεν προαχθή, λαμπρότατοι· ούσης τής ψυχής ψώς, πόρρω δέ τά τής δεινής αμάθειας φυγαδευθή, σκότος ούσης αυτή το βαθύτατοι·, και άλλα συλλήβδην πολλού άξια, και πολύ το όφελος έπάγοντα τω κοινώ, ών ού δ' αν τις δέκα μέν γλώσσας, δέκα δέ ζόματα έχοι, το όμηρικόν εκείνο, κατ' άξίαν τω λόγο) έφίκοιτο' προ πάντων δέ το πατρικόν τής αποδοχής και μετ' εύμενείας μέγα- λόδωρον προς απαντάς απλώς τους γνησίους τής παιδείας τροφίμους, ων και ό έν Ίατροφιλοσόφοις διδά- σκαλος και έμοι τώ γένει προσήκων ΜΑΝΑΣΣΗΣ ό ΗΛΙΑΔΙΙΣ, ό'ς και τών άλλων κατόπιν γενέσθαι ουδόλως άνεχύμενος, και τοις δια τύπων έγγωμίοις\&\(Λ τοις απανταχού περιλαλεί, και έκπιατα κατ' ύφειλην απαραίτητοι· τίθησι τά πολλά πολλοίς τε και πολλαχοϋ περιβόητα προτερήματα ΤΟΥ ΚΑΘ ΠΜΑΣ ΗΓΕΜΟΝΟΣ.1 Τοσαύταις τοιγαροϋν και // τοίαΰταίς άρεταϊς πόρρωθεν κάγώ ένηχηθείς, ΚΡΑΤΙΣΤΕ ΠΓΕΜΩΝ, θαρρήσας τε ταύταις, και πάντα τον περί έμέ δκνον άποσεισάμενος, τάς μικράς ταύτας και ευτελείς άπαρχάς τών άπό τής ιατρικής μαθημάτων μου ΤΟΙΣ ΥΜΕΊΈΡΟΙΣ πανεκλάμπροις ποσιν έδα- φιαίως παρατίθημι, σημείον μέν πάνυ άμυδρόν ούσας τής έμής κατά τήν ίατρικήν είδείσεως, μέγα δέ και λαμπρότατον τεκμήριον τής δουλικής μου και εδαφιαίας ύποκλίσεως προς ΤΟ ΥΜΕΤΕΡΟΝ ΘΕΟ- ΔΟΞΛΣΤΟΝ ΥΨΟΣ- ας είθε και ευμενώς δεχθείης, ΑΥΘΕΝΤΑ ΜΟΙ ΓΑΛΗΝΟΤΑΤΕ, και εύμενέσι και έπ' αύτάς έπίδοις ταίς οψεσιν, ίνα δια τής πατρφας και αυθεντικής προς απαντάς αποδοχής τήν άνή- κουσαν καλλονήν και αύται άπολαβοϋσαι, τοίς μέν άλλοις λαμπραι γένωνται, έμοι δέ εις χαράν είησαν άνεκλάλητον, και μην και σκέπην ίσχυράν ύπο ΤΟ ΥΜΕΤΕΡΟΝ ΛΥΘΕΝΤΙΚΟΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΕ- ΜΝΟΝ κράτος, δ και είη ύμίν παρά τής άγαθαρχικής προνοίας άκραδάντως και άζεμφώς διατηρούμε- νοι· μέχρι γήρως βαθέος και π/Όνος, έπι κοινή μεν τή ευφροσύνη, εΰκληρία δέ ιδιαιτέρα τοϋ υπό χείρα λαού, οι μακαριϊέοι πάντως τοϋ σοφού ΗΓΕΜΟΝΟΣ, δν σφίσιν αΰτοίς ή θεία πρόνοια έδωοήσατυ. ΤΗΣ ΥΜΕΤΕΡΛΣ ΘΕΟΣΕΒΕΣΤΛΤΗΣ ΥΨΗΛΟΤΙΙΤΟΣ ελάχιζος και πάντων ύποκλινέζατος δούλος έν Χάλη τής Σαξονίας /ο | ,VJV//2Tsic] ΜΑΝΙΚΑ ΤΗ ΣΛΦΡΑΝΟΥ ,αψπα. Ιουλίου λα τής ;ατρικής ^ήμηξ ()οτόρος. 1. 'Υπαινίσσεται, τόν 'Εγκωμιαστικών Λόγον δια τον Ι. Α.'Τψηλάντην, έργον το όποιον έδημοσίευ- σεν ό Μ. Ήλιάδης το Ί'διον ϊτος 1781 είς Λειψίαν. Βλ. τόμ. Λ' άρ. 2113. Εις σσ. 6-8: Λατινιστί, άφ·.έρο3σι.ς προς τον αυτόν Ι. Λ. ' 1'ψηλάντην. Ί'ά δύο κείμενα διαφέρουν ελα- φρώς ώς προς τό περιεχόμενον. Εις τό λατινικόν χρονολογία 1 1.8.1781. Εις σσ. 11-10: Praefamen. Κίς σσ. 11-37: Το κείμενον της διατριβής, διηρημένον εις XXVII μικρά «κεφάλαια». (Σελ. 11-23, κεφ. Ι-ΧΥΙΙ: Sectio Prior: De Clysteribus in generc— Σελ. '23-37, κεφ. XVIII-XXVII: Seclio Posterior: Ue Enematibus in specie.) Εις σσ. 38-30: 'Εγκωμιαστικών κείμενον δια τον συγγραφέα, τοϋ φίλου του Marl inns Litsken, Theol. Gand. (Halae Saxonum, 11.8.1781), λατινιστί. Περί τοϋ ΐατροΰ 'Ιωάννου Μανικάτη1, προερχομένου έκ γνωστής οικογενείας πλουσίων έμπορων εγκατεστημένων εις ΙΌυμανίαν2, δεν έχομεν πολλάς πληροφορίας. Εΐχεν αδελφούς βεόδωρον (Πουκουρέ- στιον 1780) και Γεώργιον (1781), επίσης ιατρούς ("Εκτορος Σαραφίδου, "Ελληνες ιατροί έν Ρουμανία, έ'νΟ' άν., σελ. 12). Έπιθανολογεΐτο ή συγγενική σχέσις του με τον διαπρεπή ίατροφιλόσοφον Μανασσήν ΤΙλιάδην (Ariadna Camariano-Cioran, Les acadomies, ενΟ' άν.), πράγμα το όποιον έπιβεβαιοΰται και έκ τοΰ αφιερωτικού σημειώματος της διατριβής, εις το όποιον μεταξύ άλλων: ό έν ΐατροφιλοσύφυις διδά- σκαλος και έμο'ι τω γένει προσήκων Μανασσής ό Ήλιάδης. Την 1.9.1785 διωρίσΟη ιατρός εις το σχο- λεΤον τής μονής 'Αγίου Σάββα εις Βουκουρέστιον, άλλ' ώς φαίνεται μετ' ολίγον απέθανε, διότι την 21.6. 1786 την Οέσιν ταύτην κατείχε κάποιος Κωνσταντίνος, άγνωστων λοιπών στοιχείων3. Τον αυτόν Ίωάννην Μανικάτου Σαφράνου ειδομεν ανωτέρω υπογράφοντα (Ilalae ad Salam, 21.9. 1778) συγχαρητήριον έπιστολήν προς τον έκ Θράκης ίατρόν ΙΙολυχρόνιον Δημητρίου, διά την άπόκτησιν πτυχίου 'ιατρικής έκ τοΰ πανεπιστημίου τής Λειψίας. *
- JOANNES MANIKATI SAPHRANI
