- (09) BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE XVIII TOME PREMIER
- 237 ΓΕΝΟΣ, ΗΘΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ, ΚΑΙ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ Ι1ΕΤΡΟΓ ΤΟΓ ΠΡΩΤΟΪ ΠΑΤΡΟΣ ΙΙΑΤΡΙΔΟΣ ΑΤΤΟΚΡΑ- ΤΟΡΟΣ ΠΑΣΗΣ 'Ρωσσίας, και τα εξής! ΕΝΕΤΙΗΣΙΝ, αψλζ'. ΙΙαρά Άντωνίω τω Βόρτολι. Con Licenza de' Superiori, e Privi- legio. In-8° de 8 1Γ. non ehilFres et 512 pages. Marque de I'imprinieur sur le litre. Livre de la plus insigne rarete. En tete du volume on- lit successivement : Τιμιώτατε και εύγενη κύριε 'Ιωάννη Δημήτριε, Ώς καθώς τα μικρά τοις μικροϊς και τα μέτρια τοις μετρίοις, ούτω και τα μεγάλα τοις μεγάλοις και τοις ένδόξοις τα ένδοξα και κατά συνή- θειαν και κατά ορθόν λόγον άφιερόνονται. Η δέ μεγαλειότης αναφερο- μένη ε'ις διάφορα κατά διάφορον αΐτίαν μεγάλοι τινές λέγονται. Επειδή άλλοι δια τήν άξίαν, άλλοι διά τά πλούτη, άλλοι διά τήν άρετήν, άλλοι διά τάς πράξεις, και άλλοι δι' άλλα; άφορμάς μεγάλοι ονομάζονται * ώς καθώς και ό περιβόητος ήρωας τής 'Ρωσσίας Πέτρος ό πρώτος διά τήν μεγάλην του άρετήν και κατορθώματα άξίως μέγας ώνομάσθη και λέγεται * τούτου τοϋ μεγίστου αΰτοκράτορος τά κατορθώματα επιμελη- θείς έγώ με ίδια μου έξοδα νά γοαφθοϋν εις τήν κοινήν σας γλώσσαν, και νά τυπωθούν, πρέπον ήτον νά προσφερθϊ) το βιίλίον εις τινά μεγά- λον, επειδή μεγάλου βασιλέως περικλείει πράξεις και έ'ργα ΰπερθαύ- μαστα. "Επρεπεν όμως νά έχω άλλον μεγάλον Πέτρον διά νάφιερώσιο άξίως τοϋ μεγάλου Πέτρου τάνδραγαθήματα. Άλλ' επειδή τοϋτο μοϋ ήτον αδύνατον, έ'να μόνον έστοχάσθηκα νά ευ'ρω τινά μεγάλον φιλοπε- τρίδην διά νά προσφωνήσω τό παρόν τή"ς προθυμίας μου φιλοπόνημα. Μά ε'ις ποίον άλλον έδυνόμουν νά ευρω ή τήν άγάπην μεγαλιτέραν ή τον πόθον θερμότερον -ρός τάς πράξεις τοϋ βασιλέως Πέτρου, παρά εις τήν τιμιότητα σου, κύριε Ιωάννη Δημήτριε ; Έγώ πολλάκις έτοΰτο έγνώρισα, και 'όλοι τοϋ γένους σας μαρτυροϋσι και βεβαιοϋσι τον λόγον μου. Μά τις ή χρεία μ.αρτυριών εκεί, όπου τό έργον τό αποδείχνει ; Δεν είσαι ή έντιμότης σου εκείνος όπου τόσες και τόσες φορές μ' έπα- ρακίνησες, μάλιστα σχεδόν μ' έβίασες είς ετούτου τοϋ βιβλίου τήν ογλή- ANNKE 1737 257 γορον έκδοσιν, επιθυμώντας δχι μόνον νάποκτήσης αυτό δίχως καιρού άργητα ώς θησαυρόν έπιθυμητόν, μα να πλουτήσουν και οι ομοεθνείς σου άπό τοιούτον μέγοιν πλοΟτον. ΤοΟτο τί άλλο είναι πάρα μιας μεγα- λωτάτης αγάπης συμπέρασμα; Δέξου λοιπόν τον καρπόν τοΟ μεγάλου σου πόθου και τής εδικές μου εύλαβείας και τιμής, όπου προσφέρω τής εντιμότητας σου σημείον φανερώτατον, και εις χρόνους πολλούς και ευτυχείς υγίαινε. Τής τιμιότητός σου πρόθυμος και ευλαβής δοΰλος, 'Αντώνιος Βόρτολης ό τυπογράφος. Τοις πολυμαθέσι και φιλολόγοις άναγνώσταις 'Αθανάσιος Σκιάδας χαίρειν. "Οτι έχει πολύ τό επωφελές και άναγκαΐον ή τής ιστορίας συγγραφή, δχι μόνον τήν σήμερον, άλλα και παλαιά και σοφοί και όλιγομαθεΐς, Ίδιώται, άρχοντες και βασιλείς ώμολόγησαν και πολλοί πολλαχώς απέ- δειξαν. 'Επειδή πόθεν εμείς έμάθομεν κόσμου ποίησιν, 'Αδάμ και Εύας πλάσιν, γής κατακλυσμόν, διασποράν ανθρώπων, γενών διαίρε- σιν, βασιλειών, ήγεμονειών, άριστοκρατειών αρχάς, τεχνών κα'ι επιστη- μών εΰρεσιν, χρόνων αριθμόν, χωρών, κωμοπόλεων, φρουρίων κτίσιν, πολέμων κινήσεις και καταπαύσεις, ηρώων γένεσιν και κατορθωμάτων αυτών εΐδησιν, παρά έκ τής επωφελούς ιστορίας; Αυτή έάν ήμελείτο, των μέν παλαιών βασιλέων τάς πράξεις άγνοοΰμεν, τών δε τωρινών ολίγον τι εμείς ήξεύραμεν και τοΰτο άμφίδολον · οί δέ απόγονοι μας όύδέ το ολίγον έγνωριζον. Τών δέ έργων αγνοουμένων, οΰτ' έπαινεΐτο το έπαινετόν, οΰτ' έμέμφετο το άξιόμεμπτον, οΰτε τις ορμή εις τήν τών παλαιών ανδραγαθημάτων μίμησιν. Βεβαιοΰσι μου τον λόγον πολλά και παλαιά και νέα παραδείγματα, και μάλιστα τής 'Ρωσσίας, ώς οίκειό- τερα εις τήν παροΰσαν ίστορικήν ϋπόθεσιν. Ταύτης τής βασιλείας οί βασιλείς και οί πραξες αυτών πρό εκατό σχεδόν χρόνων ήτον αγνώριστοι διά τήν άμάθειαν και άνιστορισίαν τοϋ γένους. Και άγκαλά πολλοί βασιλευσαντες μετά τον Βλαδιμήρην πολλά έκατόρθωσαν, όμως οΰτε εις τους Ίδιους τοϋ γένους, οΰτε ε'ις τους ξένους μετά μίαν γενεάν τών κατορθωσάντων σχεδόν έγνωρίζοντο. ΤοΟτο αυτό ήθελε συνέβη και περί τής ζωής και πράξεων Πέτρου του πρώτου, DIIIMDURAPHIE HELLKNIQUE XVIII I ---- 17 258 BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE αύτοχράτορος πάσης "Ρωσσίας, μεγάλου τήν έπωνυμίαν δια τα μεγάλα του κατορθώματα, άν Ισως ώς πάλαι ή ε'ις αυτήν τήν βασιλείαν ή ιστο- ρία ήμελεΐτο, ή εις τα συγγράμματα των διδασκάλων τής σοφής Ευρώ- πης δια τήν σιωπήν τής 'Ρωσσίας τα έργα εκείνου έσιωπώντο. 'Επειδή λοιπόν ή ιστορία, χαί *\ λοιπαΐ έπιατήμαι, άρχετά επιμελείται τήν σήμερον, πολλοί τοΰ γένους και άρχοντες χαί εκκλησιαστικοί πολλά περί ετούτου του αύτοχράτορος έσύνθεσαν, άγχαλα χαί εις τύπον δέν έδό- θηχαν, έξω άπό ολίγα εις ρωσσικήν διάλεχτον, χαϊ τά δηλοποιητιχά χα'ι μνημονικά αΰτου τοΰ βασιλέως γράμματα, τά όποια χατά καιρόν εις διαφόρους διαλέχτους έδημοσιεύθηχαν. Άπ.' αυτά συλλέξας τις πολυμαθής υπομνήματα των πράξεων έχείνου εις γαλλιχήν γλώσσαν έτύπωσεν, τά όποια μεταφρασθέντα χαί εις ιταλική ν έχοινοποιήθησαν. Μόνον τό ήμέτερον γένος έστερείτο άπό μίαν συνεχή ίστορίαν των χατορθωμάτων τοιούτου ανδρός, τοιούτου μονάρχου, τοιούτου ήρωος, στερούμενον άπό τοιαύτα βιβλία-εις τήν ιδίαν μας διάλεχτον, άγχαλά και πλέον πάντων επιθυμούσε τήν είδησιν. Τοιαύτην έπιθυμίαν χατανοήσας 'Αντώνιος ό Βόρτολης τυπογράφος δυνατά φιλέλλην έδιόρισε με ίδια του έξοδα νά ευχαρίστηση τοΰ γένους τόν πόθον. Είχε πολλούς άνδρας σοφούς χα: πολυμαθεϊς νά τελειώσουν εκείνο όπου αυτός ώρέγετο νά βάλη εις πραζιν, μά προέχρινεν έμέ των άλλων, ουχί ώς εκείνων σοφώτερον (ας είναι μαχρα από εμε τοιούτο υπερήφανων φρόνημα), αλλ' ώς εις τοιαύτην ύπόθεσιν ε'ιδημονέστερον, ωσάν όπου έζησα &ίς τό ρωσσιχόν βασίλειον χρόνους συνεχείς σχεδόν δεχατεσσάρους. 'Επειδή τους 1716 φθάνοντας εις τήν Δανιμάρχαν, έχεϊ πρώτον έγνώρισα τόν άείμνηστον βασιλέα, χαί περνώντας ε'ις τήν 'Ρωσσίαν έως τους 1730, εκείθεν δέν άνεχώρησα ' εις τόν όποιον και- ρόν άλλα μεν των χατορθωμάτων του αύτοψι είδα, άλλα ή ες αΰτου1 (επειδή φιλοδιηγητής ήτον των 'ιδίων του Ιργων) ή έχ τών μεγιστάνων ηχούσα, Τά δέ προγενέστερα έχ τών όωσσιχών χαί άλλων χειρογράφων έσυνάθροισα. Διά τούτο, άναγνώστα φίλτατε, έάν παραβάλης έτοΟτον μου τόν χόπον μέ τά περιέχοντα βιβλία ταύτην τήν ίστορίαν, και τυπω- θέντα εις Ιταλικήν γλώσσαν, θέλεις σημείωσης πολλά λείποντα προστε- θέντα, χαί πολλά ώς ψευδή δ'.ορθωθέντα. Ει δέ χαϊ συνοπτιχώτερα εΰρης τά άπ' έμοδ γραφθέντα, χα'ι ακολούθως τάχα και δυσνοητότερα.καΐ μή φυλάττοντα εις μεριχά τους νόμους τής ίστορίας, ουδέν θαυμαστίν. 'Επειδή βιαζόμενος ό τυπογράφος να τυπωθ?) τ'ο βιδλίον με ταχύτητα, ήναγκάσθηκα εις χαιρον ολίγον να γριάψω πράξεις πολλας έν συντομία καΐ να δώσω εις φως καρπόν άωρον, και ουχί ώριμον. Δέξου 'όμως τώρα μετ' ευχαριστίας 'όποιον τι έδυνήθηκα να σοϋ προσφέρω το παρόν μου φιλοπόνημα, και έκδέχου τι τελεώτερον και τής φιλομάθειας σου όντως άξιον. Ί'γίαινε. 'Από Βενετίας, 1737 σεπτεμδρίου. Bibliotheque imporiale de Sainl-Petersbourg. [Bibliotheque d'Athanase Bernardakis (a Athenes).j
