ΠΕΡΙ ΤΩΝΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝΒΙΒΛΟΣ,

  1. (09) BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE XVIII TOME PREMIER
  2. 126 ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ ΒΙΒΛΟΣ, Ξυγγραφεΐσα παρά τοΰ Ευσεβέστατου, 'Υψη- λοτάτου, και Σοφωτάτου Αύθέντου και Ήγεμόνος Πάσης Ούγγροβλαχίας ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΥ ΒΟΕΒΟΔΑ, Νυν πρώτον Τύποις εκδοθείσα έπι τΐ)ς Ήγε- μονείας τί|ς αύτοϋ Ύψηλότητος, Άρχ'ιερατεύοντος τοΰ Πανιερωτάτου και Θεοπρο- βλήτου Μητροπολίτου ΚΤΡΙΟΓ ΔΑΝΙΗΛ, 'Επιμέλεια και διορθώσει τοΰ λογιωτάτου κΰρ Γεωργίου Τραπεζουντίου, διδασκάλου τί)ς έν Βουκουρεστίω αυθεντικές σχολές, Έν Tij σεβάσμια Movij των 'Αγίων Πάντων τί) έν Βουκουρεστίω. Έτει από Θεογονίας αψιθ'. Κατά Μήνα Δεκέμβριον. (A la derniere page :) Τη μεν παρουση τών καθηκόντων βίδλω Tfj ξυγγραφέίση τω σοφώ μ;ι κοιράνω Τω Νικολάω Μαυκορορδάτω, πέρας, Θεώ δέ παντάνακτι δόξα και κράτος, Ό επιστάτης τη"ς κατά τε'χνην έντυπώσεως τί)ς παρούσης Βίβλου Στώϊκας ιερεύς ό Ίακωβίτζης. In-4° de 8 feuillets nonchiffres et ρος-' (176) pages. Titre encadre\ Kdition tres rare et tres recherchoe. Du f. 1 v° au f. 8 v°, on trouve successivement, apres un bois des amies de Moldavie et de Valachie : Προς τον εύσεβέστατον, ύψηλότατον και σοφώτατον αύθέντην και ηγεμόνα πάσης Ούγγροβλα^ίας κυριον κυριον Ίωάννην Νικόλαον 'Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου βοεβό- δαν. Μολδαβίης Βλαχίης τ άμφοΐν παράσημα τάδ' άμφω δείγματα Νικόλεω κράντορος ήγαθέου. "Ως τοι γαρ κεφαλαί ταύρων τίκτουσι μέλισσας έργάτιδας μέλιτος σ<(ϋρα άριστοπόνους' τω; Νικόλαος άγος, σοείης ;.ερη"ς μέγα κϋδος, ANNfiE 1719 55 ηγεμόνων άκρότης, εύσεδέων τδ κλέος, κηδοσύνησιν έήσι νοός τ* άγανόφρονος υψει, τοις γλυκεροΐς τε γόνοις ακρότατης σοφίης, ένθεα Μολδαδίης ποίμηνε («γ' έξοχα πάντων, οία πατήρ φιλόπαις, f ιλοδίκαιος αμα ' κατ' έπιδας Δακίης λαόσσοος άρχος άμύμων, οΐακας εύσεδέως Ούγγροδλάχων διέπει' δρνις δ' αυ μέλας Ήλίαν ώς θρέψατο πρίν γε, αιθέριος τε πέλει ώς παρέδωκε Πρόκλος, ούτως α'ιθερίησι σοφήσί τ' έν εργμασνν ή'ρως, αστήρ λαμπετόων ταΐς αρετών ΐδέαις, άμφιέπει, θάλπει Οΰγγροδλαχίης νυνί θώκον. ταΐς δσίησι δίκαις τους ύπο χείρα τρέφων. Και πτέρυγας πετάσας ελέους, πάντεσσΓ μολεΐτε, Ιλθετε, φράζων, ώς φίλτατα προς τοκέα" ΰμμας γαρ σοφίης πολυχεύμοσι τοις γε {ίεέθροις, Ιν τε τΰποις βιβλίων, έν τε παραιφασίαις, ές τ' αν γ' ήέλιος λάμπη, μήνης δέ τε κυκλα, σταυρού τη* δυνάμει, άορι καΐ κορύνη, έκθρέψω, σώσω, τηρήσω και περιθάλψω, ποιμήν οιαπέλων, μίσθιος οΰ τελέθων. Τόνδ' άριδείκετον, έν γε δυοΐνδις στέμμασι κάραν στεφθένθ', ύψιμέδον γ', ήελίου τε κυκλοις, και μήνη αίγληέσση, συ φυλαττε πανοικί κοίρανον έν καθέδρα Νικόλεων Βλαχίης. Τής υμετέρας εΰσεδοσοφωτάτης ύψηλότητος δούλος ελάχιστος, Γεώργιος Τραπεζούντιος διδάσκαλος τής έν Βουκουρεστίω αυθεντικές σχολής. Πρ6ς τον ύψηλότατον, σοφώτατον και εύσεβέστατον αύθέντην πάσης Ούγγροβλαχίας κύριον κύριον Ίωάννην Νικόλαον 'Αλεξάνδρου βοεβόδαν, τόν συγγραφέα ταύτης της βίβλου, επιστολή τοΟ πανιερωτάτου, σοφωτατου, και άγιωτάτου μητροπολίτου Δρύστρας, κυρίου Ιεροθέου το0 Κομνηνού. 156 BIBLI0GRAPH1E HELLfiNIQUE To προσκυνητόν τής υμετέρας φϊλοχρίστου και σοφωτάτης ύψηλότητος γράμμα ύπτίαις χερσ'ιν ασμένως και μετά μεγάλης παραμυθίας ύπεδε- ξάμην, και έν άγίω φιλήματι γηθοσύνως κατησπασάμην' έν ω τήν ε!ω- θυΐαν προς τήν έμήν εύτέλειαν πνευματικήν αυτής έπιδείκνυται και εύμένειαν και εύσπλαγχνίαν" 'Αποδέχεται γαρ τάς μετά πολλής ευλά- βειας μου προσενεχθείσας τω θεώ ίεράς τελετάς, και το πρόθυμον των υπέρ αυτής ευχών και δεήσεων, υπέρ ης και εις το εξής χρεωστικώς εϋχεσθαι ού λήξω, έως αν μοι το ζήν και το πνέειν παρί), έν τε εκκλη- σία και κελλικώς έκτενέστερον τοϋτο ποιών, και είθε άε'ι εις τά ώτα κυρίου Σαίαώθ παντοκράτορος άναδαίη ή χαμαιπετής, 'όμως ού χωρίς κατανύξεώς μου προσευχή. 'Ιδού, κατά τον έρισμόν τής υμετέρας ύψηλότητος, αποστέλλω και τήν σοφωτάτην αυτής βίδλον τήν περί Καθηκόντων, ή γε άξιαγαστοτάτη παντ'ι τω παιδείας ευ ή'κοντιδόξει, και οία ο'ύπω παρ' Έλλησι και Λατί- νοις οφθεϊσα, τής υμετέρας σοφωτάτης άγχινοίας γνήσιον αποκύημα. Δι' αυτής γάρ ή υμετέρα ύψηλότης πασιν ανέπτυξε τήν γνώσιν τώ« καθη- κόντων, ώς ούδέπω τις έτερος τών προ αυτής περί ταύτην τήν πραγμα- τείαν άσχοληθέντων και ταύτη παν γένος ανθρώπων ωφέλησε χαί παρά πασι σοφοΐς εκθειάζεται. Ταΰτα του υμετέρου μεγαλόφρονος νοος τής όξύτητος κατορθώματα, ζώη και διαμένοι αυτής ή μεγαλειότης εις καύ- χημα τών ευσεβών Ελλήνων και αυτών τών Λατίνων μέγιστον θαύμα. Τοσούτον δ' επωφελές έστι και κάλλιστον τουτϊ τό περί τών Καθηκόν- των βιίλίον, ώς είναι θαύματος άξιον. Πεπύχνωται γάρ ϋψηλοΐς και τοις από τής ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας, αυτής όλης λέγω τής πρα- κτικής νοήμασί τε και άξιώμασι. Καλλύνεται δέ χαί τοις άπο τής ρητορι- κής άνθεσι, λαμπρύνεται δέ και ταΐς άπο τών θείων Γραφών έξαστρα- πτούσαις άκτϊσι, και άρτύεται οιονεί νοστίμω άλατι τοις άπο τών έξωθεν φιλοσόφων ρητοΐς τε χαί άποφθέγμασιν, οΤον οΰκ ,αν τις άξιως αύτο έπαινέσειεν, 'όλον πεπληρωμένον χαρίτων εστίν. Έγώ δέ οΰ'τως αύτο ήγασάμην ώστε μηδέποτε λήγειν έπαινεΐν και ύπερυψοΰν τον ούτω τοΰτο εύρόντα τε χαί συγγράψαντα, αυτήν δηλονότι τήν ύμετέραν ύπέρσοφον ύψηλότητα* χείρας εις οΰρανόν αίρων, χάριτας ομολογώ τω θείω τω τοιούτον ήμΐν χαρισαμένω ηγεμόνα, σοφία και πολυμάθεια και χρίσει άσύγκριτον. Έπεί δε οΰτε αυτήν τήν ύμετέραν σοφότητα, ούτε μήν τό κάλλιστον τουτι φιλοπόνημα δύναμαι κατ' άξίαν έγκωμιάσαι, δείκνυμι ANNEE 1719 157 το εϋγνωμον μόνον, και, κατά τήν έμήν εΰτέλειαν, προσέθηκα (αιδούμαι λέγειν) τουτί το επίγραμμα, όπερ άξιώσαις, δέομαι, άναγνώναι1 και, ει παρά τϊ) κριτικωτάτη αυτής ακοή οΰκ άραρότως έχειν ψανή, σιγή καλυ- ψάτω βαθεΐα' εγώ δέ άει διαμένω Έτει αψιθ', Τί)ς υμετέρας σοφωτάτης ύψηλότητος αϋγοΰστουή. και ευεργετικής μεγαλειότατος προς θε'ον διάπυρος εΰχέτης ώς οφειλέτης, ό Δρύστρας Ιερόθεος. Το επίγραμμα τοΟ αύτοΟ κυρ 'Ιεροθέου. "Ονπερ Μολδοβίη Ούγγροδλαχίη τε κλείζει φέρτατον ηγεμόνων, εύνομίης τε πρόμον τόνδε και έκδόμενον τοίην βίβλον ές φάος άρτι 'Ελλάς θειάζει, Αύσονίη τε σέδει" ΤΗ βίοτόν τε έόν και ήθεα έσθλά προφαίνει οία χαρακτήρας θεσπεσίης ιδέας' τοΐα γάρ ήθεα και βίος, £ργα τε και λόγος αΰτφ, οιά περ εκφράζει πάντεσι προφρονέως. Πας Χριστοϊο λάτρις μάθε πράττειν ά'ττα καθήκει, κλεινός ά Νικόλεως δεϊξεν έϋφρονέων. Ζώης ές λυκάβαντας άπείρονας, ώ γενετήρος σο to 'Αλεξάνδρου ευχος άριπρεπέος. Σοί γε θεός σοφίης, και εύσεβίης, αρετών τε, τοΰδε πόνου τε νέμοι ολβία πάντα γέρα. Είς τήν παροΟσαν περί των καθηκόντων βίβλον. Ευδον παννύχιος μαλακώ δεδμημένος ύ'πνω, τερψίνοον τότ' δναρ πέμψε μοι αΐγίοχος* δόρκα θεοπνεύστου σοφίης πάρ θεώ 'Ελικώνος παϊδας άγειρομένους, νιφοβόλω έν δρει, οΤς ένι πασιν Φοίβος 'Απόλλων μΰθον έειπε τοϊον, άνιστάμενος καρτερόν ήδέ μέγαν" « ώ πόποι, οίον όνειδος ίκάνει όέλτου ά'μοιρον τής γε καθηκόντων Ελλάδα ήμετέρην ' 158 BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE ύμμέων οΰ τις ετευχεν έόντων φιλοσοφουντων ταΰτην τήν δέλτον, μηδέ θέλει άλέγειν. » Ώςφάτο. Αΰταρ 'Αριστοτέλης ήμείβετο Φοΐδον μύθοις μειλιχίοις οργή έλαυνόμενον" « ώ ανα Λητοίδης, μή σκΰζεο, λάμίανε δέλτον (ίσχεν ύπαί γε μάλης) πρόσφατον ήδέ σοφήν. » Γηθόσυνος λάβε τήν δέλτον τότε, ήδε άνέγνω, κάγάμενος" « δάφνης άξιος ημέτερης ». Έπλαγον ουν Μοϋσαι δάφνης στέφος, άγλαά δώρα, και έπέθηκε κάρα κοιράνου Οΰγγροδλάχων. *Ησαν δ' ήδ* έκρότησαν μοϋσαιΐστορες ωδής, ίίπνος δ' ά'λβρόσιος μεΐο άφήχε ρέθη. Εις τήν αυτήν δίστιχον. Λητοίδης τήν δέλτον άναγνοΰς είπεν Απόλλων" οΰ θνητού αύ'τη, μεΐο πόνημα πέλει. Εις δουλικής εΰλα6είας τεχμήριον Δημήτριος Γεωργοΰλης Νοταράς, άκέστωρ. Προς τον αύτον θεοφρούρητον και σοφώτατον ηγεμόνα, ίαμ&κόν. Σημεία λαμπρά φαιδίμων άρχων δυο, κερασφόρος βοΰς και κόραξ σταυρόν φέρων, διακριθέντα τοις άνωτάτω χρόνοις, νεύσει συνήλθον του θεοΰ νυν άφάτω, δυσί στεφάνοις τήν σοφήν οτέψαι %ap»v, έν παρασήμοις ώς σαφώς εστί βλέπειν. Bob; κάρα μέν δεικνύει τορώς άγαν ώς ό κράτιστος Νικόλαος ηγέτης σοφών απάντων ή κορωνίς καΐ σκέπη, τή'ς εύσεδείας υιός ευλογημένος, άγων τε λαμπρών παμφαέστατον σέλας, άρξας δικαίως και σοφώς Μολδαδίης, και δις κρατήσας τών εκείνης ο'ιάκων, δίκην άνίσχων λαμπροφεγγοΰς ηλίου" ANNEE 1719 159 στείρος τε τριττον αμαθείς εη κάρα, εκ Μολδάβων γής εις γέαν Οΰγγροβλάχων άρχος κατή'λθεν ευμενής στεφηφόρος, δίκης δικαίας ήγεμών και προστάτης, πατήρ πενήτων, κινδυνευόντων λύσις* σημεΐον δ' έστ'ιν ης τρίτης αρχής κόραξ. Βουλαΐς δε σαθραΐς εΰπροσονπω διπλόη τινών δοκούντων έκ Δακών πιστών πέλειν, όταν Σελήνην Άετόν τε ή μάχη πεπολέμωκε, και φρίκη βροτοΰς εχεν, δόλω άπήχθη ές γέαν Τρανσυλβάνων. Κάκεϊσε, καίπερ εις άλλοτρίαν πέλων, συχνών μερίμνων κυματοΰμενος σάλοις, έ'μπης πέπαυται μηδόλως, πονεϊν λίαν, φΰλον το Γραικών οίς πόνοις εύγε δράσαι, έ'νΟ' άρα τήνδε ξυνέγραψε τήν βίβλον, έν τή γε λευκή και κλυτη 'Ιουλία, σοφήν σοφώς γε τών Καθηκόντων περί. κόσμον πέλουσαν ηθικής εϋκοσμίας, τοις ορθόδοξοι; άναβάθραν ες πόλον, σοφωτάτου νου τον σοφώτατον γόνον. Ουδείς πω οιαν μουσολήπτων γεγράφει οϋ τών παλαιών, ουδέ τών νεωτέρων" ει ^αρ και άλλοι τών καθηκόντων περί ξυγγεγράφεισαν, εντελώς δε οΰκέτι" οσοις δέ ξυγγέγραπται έντελεστερως άπήν το λαμπρον ορθοδοξίας σέλας* αλλ' δ κράτιστος Νικόλαος ηγέτης, βαίνων κατ' ίχνος τών θεοπνεύστων λόγων, έξηκρίβωσε τών καθηκόντων πέρι. Μόνος ξυνάψας δ' έντέλειαν και σέβας, ετευξε τήνδε τήν πανάριστον βίβλον, σοφωτάτην τε και πανευσεβεστάτην. 'Εκείθεν είτα έξιών θείω σθένει, οόξη μεγίστη ¦/.%'. προπομπαϊς ποικίλαις, BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE ανακτά προς γε καϊ δόμους ανακτόρων σπουδή άπελθε και σοφή προθυμία" κάκεϊσε δεχθείς ευμενώς και προφρόνως, έστέφθη αύθις ήγεμών Ούγγροδλάχων, αρχήν έαυτοϋ ήνπερ είχε λαμβάνων. Τετραστεφή τόνδ' ήγέτην τής Δακίας έπανιόντα άρεταΐς έστεμμένον, εύσύμδολόν τε κ' εύλαδέστατον πάνυ, εύσυμπάθητον, ευμενή μουσοτρόφον, ό σταυρόν αίρων καϊ τανύπτερος κόρας, πτέρυγας οίγνϋς εισεδέξατ' ασμένως. Σταυρόν δε ράμφει ώς τρόπαιον άνέχει, τω γαρ παναλκεΐ τιμίου σταυρού σθένει τους αντιπάλους έκνικήσας δ %ράτα>ρ, ή'ρως καθώσπερ ήγεμών προεκρίθη' στήσας δε τό τρόπαιον εϋσημον, μέγα, λαών έδείχθη ή νίκη φερωνυμως. Έν δή τετάρτου του κράτους πρώτω ετει, πόθω ζέοντι έκδέδωκε τοις τΰποις και τήνδε βίβλον, ου νοος σοφον γόνον, νοήμασιν μέν πανσοφωτάτοις πλέων, φράσει δε λαμπρά και ρερητορευμέντ, θέλγουσαν, ήδυνουσαν ευ μουσοτρόιρους, χρήσει δέ χρηστήν και βιωφελεστάτην, τοις όρθοδόξοις και ψυχωιελεστάτην ην πας έλίσσων ευχαρίστως είπάτω" « μέδον κράτιστε τής γέας καϊ τοϋ πόλου, κράτυνον ίφι τόνδε κοίρανον μέγαν, σοοών αρίστων εΰκλεέστατον σέδας, ετεσσι πλείστοις έν θρόνω τής Δακίας γαληνόν, άκράδαντον, ε'ύθυμον μάλα. » Προς τον αύτον έτερον ήρωελεγεΓον. οΰσαι Πιερίδες, μέγ' άείσατε πάνσοφον άνδρα, πρίν ποτέ Μολδαβίης, νδν δ' άγόν Ούγγροδλάχων, ΑΝΝέΕ 1720 161 αστέρα παμφανοοντα, εν εργμασιν εςοχον οντά, φαίδιμον εκ προγόνων ηγεμόνων το κλέος, πράςεσιν αίθερίησιν ε3 έ'ρδοντ όρθοφρονουντας, οία πατήρ πάντων κηδόμενον προφρόνως" ος και τήνδε βίδλον πραζίδεσσιν ετευξεν έοΐσι, λαμπρότατον Μουσών φέγγος άνασχόμενος· ήθεα και μερόπων καλλώπισεν εςοχα βίον, εΰσεδέσιν δώκε προς πόλον ώς κλίμακα. Τής ιερής σοφίης έρικυδέα πυρσδν άνάψας, δεινήν τής κακίης άχλϋν άπεσκέδασε, φυτλης θ' ημέτερης χαλεπήν σκοτόμαιναν έλυσε, λαμπρον ές εύμαθιης φέγγος άμειψάμενος' ή'ν θυμώ μεμαώτι κρατών Βλαχίης έτυπωσε, τεύξας Οΰγγαρίη κλίμακα χριστολάτραις* τω τοι και έον οΰνομ.' άκήρατον Ισσεται αίε'ι, άθανάτω μνήμη συμπαρατεινόμενον. Τής υμετέρας έκλαμπροσοφωτάτης μεγαλειό- τατος ελάχιστος τών οϊκετών ό προρρηθείς Γεώργιος Τραπεζούντιος, δ. δ. Le 8* et dernier feuillet liminaire est occupe par la Table. La bibliotheque du college de Maros-Vasarhely (Transylvanie) possede un exemplaire de cette edition du Περί τών καβηκόντων ', en tete duquel on lit la note suivante : « Celsissimus princeps auclor hujus libri misit Bukuresto Samueli Koleseri, secretario guberniali Transilvanico, cum annexa epistola hujus tenoris : Ut amicitia et existimatio mea quamerga honoralam ipsius foveo personam clarius pateal, mitto illustriss. D. vstr. libel- luin a me in Transilvania compositum, hie autem de facto typis mandaliim, pergralum expeclans responsum quod acceplus fuerit, el tilrum eruditam menlem delectare valeat. Bucuresti, die 18 januarii Π20. Illuslr. D. vstr. ad officia paralissimus, Jo. NlCOLAUS MaUHOCORDATUS DE ScAHLATTI 2. » t. N° 582 du catalogue. 2. Gommuniqui par M. le professeur Joseph Koncz, de Maros-Vasarhely (Lettre du 21 novembre 1881). nilll.IOKHAPHIE IIHI.I.Ii.MyUli -Will i ---- 11 [Bibliotheque de l'Acadeniie roumaine (a Bucarest). Bibliotheque de Georges Baltazzi (a Athenes). Bibliotheque d'Allianase Bernardakis (a Athenes).]
  3. ΙΩΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΥΒΟΕΒΟΔΑ