- (09) BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE XVIII TOME PREMIER
- 88 ΠΟΙΗΜΑ ΕΡΩΤΙΚΟΝ, Λεγόμενον ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ, Συνθεμένον άπό τον ποτέ ΕύγενεΊχτατον ΒΙΤΖΕΝΤΖΟΝ τον KOPNAPON 'Attb τήν Χώραν της Σιτίας τοΟ ΝησιοΟ της Κρήτης, Τώρα τήν πρώτην φοράν μέ πολύν κόπόν, καΐ έπιμέλειαν Τυπωμένον, και Άφιερωμένον ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΚΛΑΜΠΡΟΤΑΤΟΝ Και Λογιώτατον Άφέντην ΓΕΩΡΓΙΟΝ ΤΟΝ ΤΖΑΝΔΗΡΗΝ. ΕΙΣ ΤΗΝ ΒΕΝΕΤΙΑΝ. αψιγ'. Ε'ις τήν Τυπογραφίαν 'Αντωνίου του Βόρτολι. 1713. Con Licenza de' Superiori, e Privilegio. In-8° de six feuillets non chiffres et 336 pages. Monogramme d'Antoine Bortoli sur le titre. Collation des feuillets liminaires : Feuillet 1 : Le faux titre. Feuillet 2 : Le titre. Feuillets 3 r° a 5 r° : Epitre dodicatoire a Georges Tzandiris : Έχλαμπρότατε χαί λογιώτατε αφέντη, Ή βίπειραις εΰεργεσίαις, όπου εις διαφόρους καιρούς ίίλαβα άπό τήν Έκλαμπρότητά σου, και τα αναρίθμητα χρέη, έπου Ιχω προς τοιούτον μέγιστον εΰεργέτην, μου έδωκαν πολλαϊς φοραϊς α'ιτίαν να διαλογίζωμαι, ε'ις τίνα τρόπον δυνηθϊ] ήθελα να αποδώσω μικρόν σημεϊον ευχαριστίας ε'ις τήν μεγαλοψυχίαν σου, και να φανερώσω εις τον κόσμον τήν άκραν εύγνωμοσΰνην μου. Έτυχεν εις τοϋτο να βαλθί) εις τους τύπους μου τό παρόν ποίημα τοΟ Έρωτοκρίτου* και νομίζοντας άρμόδιον τήν εύκαιρίαν vi πληρώσω τόν πάθον μου, ηθέλησα να τό αφιερώσω εις τό ?νδοξον ΛΝΝέΕ 1713 113 όνομα σου, όχι μόνον εις μαρτυρίαν τής εύλαδείας μου προς εσένα και εις άναπλήρωσιν τοΰ χρέους μου, άλλα και δια να ευτυχήσω τήν τυπο- γραφίαν μου μέ τήν προστασίαν τοιούτου ανδρός, όπου τήν σημ.ερον εδώ εις βασιλεώουσαν Βενετίαν είναι ευπρέπεια των 'Ρωμαίων. Δεν μέ άφίνει εις τούτο να ψεύδωμαιή κοινή φήμη, ή όποια με τά εκατόν της στόματα πανταχού κηρύσσει ταϊς άρεταϊς και ταϊς χάριτες, οποΰ στολίζουσι τήν ψυχήν σου, και όπου γνωρίζονται φανερά άπό 'όσους εχωσι τήν τύχην τής αποκτήσεως τής καθαρας φιλίας και άδολου αγάπης σου και τή"ς χρησί- μου σου συναναστροφής, καϊ υπερασπίσεως. Τέτοιον σέ έκαμεν ή άφθονο- πάροχος Φύσις, άπό τής οποίας πατροπαράδοτον έλαβες τήν εύσέδειαν, τήν εύσπλαγχνίαν, τήν έλεημοσυνην' καϊ τέτοιον σε Ιδειξεν ή άοκνος σπουδή και ή μάθησις, δια μέσου τής οποίας πλουτίζοντας τον νοδν σου μέ διάφοραις έπιστήμαις, έφθασες εις τήν ΰπεροχήν τής φιλοσοφικής καϊ ιατρικής αξίας, εις τής οποίας τήν ά'σκησιν έν πρώτοις ευδοκιμείς. Καϊ τίς δεν θαυμάζει τήν σύνεσιν και σοφίαν σου, οχι μόνον εις θεραπείαν των ασθενών, άλλα και εις άντίληψιν και συμβουλήν εκείνων, όπου πολιτικάς υποθέσεις επιχειρίζονται; Και τίς δεν ήξεύρει τήν μεγάλην τιμήν, όπου έχει το ό'νομά σου, επειδή σέ έκατέστησεν έναν άπό τους πρώτους των πραγματευτών εις τούτον τόν πλουσιοπάροχον Φόρον, όθεν εις έσέν' αλη- θεύει και το, Καίσαρ έν άμφοτέρω ; Πόσος δε να είναι ό ευσεβής και φιλόθεος ζήλος σου, καϊ τό εΰσπλαγχνον καΊ έλεημονητικόν τής καρδία; σου, πολλά καλά τό γνωρίζουσιν ανάμεσα των ά'λλων ό πάνσεπτοι, τού- τος ναός τοΰ κλεινού σου Γένους, και άλλαις έκκλησίαις, καϊ πνεύματα καις αδελφότητες ταύτης τής θεοσώστου πόλεως, των οποίων τάς κοσμι- κάς υποθέσεις ώς άγρυπνος επιστάτης, και επιμελής προεστώς συχνά έκυβέρνησες μέ πλήσιαν τούτων ώφέλειαν, άλλα και μέ 'ιδίαν εξοδον των υπαρχόντων σου' και αρκετά τό δοκιμάζουσι τά πτωχά ορφανοτροφεία και ξενοδοχεία, όπου ε'ις μεγάλην τως βοήθειαν σέ έκλέξασιν όμοϋ μέ και άλλους ελεήμονας και πλουσιοδώρους άρχοντας διά παντοτινόν κυδερνή- την. Ταΰτα είναι εκείνα τά θεάρεστα έργα και κατορθώματα, οποϋ έξ ανάγκης γίνονται κοινά και δημόσια έμπροσθεν των όμμ.ατιών μας εις παράδειγμα καϊ μίμησιν .ιών ανθρώπων άλλα τά κατ' 'ιδίαν και μυστικά, όπου γίνονται καθεκάστην άπό τήν ελεήμονα χείρα σου, καϊ άπ' Ολον τόν εΰλογημένον σου οίκον, τίς δύνεται νά τά άναφέρη : Τοΰτα μόνον ΙΙΙΠΜΟυΐΙΛΓΗΙΒ HELI.BMQUE VI — S 114 BIBLIOGRAPIIIE HELLiiNIQUE είναι γνωστά εις τον άλάθητον τοΰ θεοϋ οφθαλμόν, ό όποιος ώς μισθα- ποδότης, άγκαλά να σοΰ φυλάγη τελείαν τήν άνταπόδοσιν εις τήν βασι- λείαν του, όμως και έδώ εις τήν γήν, ωσάν και εις τήν θάλασσαν, προ- χέει μέ λαμπράν τύχην πλημμΰραν δώρων και αγαθών ε':ς έλα σου τα καλά και υπάρχοντα, και σε ήξι'ωσε να -/αίρεσαι και πριν γήρους τήν εϋλογίαν τόσων έναρε'των και πεπαιδευμένων τέκνων, όπου δια παρηγο- ρίαν των γονέων φαίνονται ώς νεόφυτα έλαιών κύκλω τής τραπέζης. "Ηθελα ε'ιπη και περισσότερα, άλλα τίς ή χρεία νά περισσολογώ έκεϊ, όπου τά πράγματα είναι εις όλους φανερά πλώ παρά τον ήλιον ; Ή φρόνησις και μετριοφροσύνη τής έκλαμπρότητός σου, όπου θέλει καλή- τερα νά κάνη έργα αξιέπαινα, παρά ν' άκοϋη λόγια επαίνων διά τά έργα της, άς άποδεχθη εις τούτην τήν άφιέρωσιν τής εύλαόείας μου, αποβλέ- ποντας ό'χι εις τήν μικρότητα του δοίρου, αλλά εις τό μεγαλεΐον τής προθυμίας και τής ευγνωμοσύνης μου, ή οποία μέ αναγκάζει νά κράζω- μαι εις ολην μου τήν ζωήν, καθώς άναλλοιώτως έδώ υπογράφο- μαι, Τής Έκλαμπρότητός σου ευλαβής και ϋπόχρεως δούλος Αντώνιος ό Βόρτολις. Feuillets 5 ν° a 6 ι·0 : Avertissement de l'imprimeur : Ό τυπογράφος εις εκείνους όπου Οέλουσιν άναγνώσϊ) το παρόν βιβλίον. ΙΙαρακινημένος άπό τήν διάπυρον άγάπην και εϋλάβειαν όπου παιδιό- θεν έχω προς τό ενδοξονγένος των 'Ρωμαίων, οχι μόνον έσπούδαςα με πασαν μου δύναμιν νά τυπώσω εις τήν Τυπογραφίαν μου εκείνα όλα τά συνηθισμένα εκκλησιαστικά και κοσμικά βιβλία, τά όποια ώς τώρα και άπο άλλους 'Ρωμαίους και 'Ιταλικούς τυπογράφους έτυπώθησαν, άλλα και τά ασυνήθιστα και χρησιμώτερα, όπου άπο τινά 'Ρωμαίον δέν έγιναν, έγώ 'Ιταλικός, και τής γλώσσης ολότελα άνήςευρος, άλλα ηθέλησα νά ςανατυτ.ώσω, και άλλα έτυπωσα νεωστι, καθώς και προτήτερα έκαμα μέ πολλήν έςοδον εις τό μέγα Έτυμολογικόν, και τώρα υστέρα μέ περισσοτέραν ε'ις τό μέγα Λεξικόν τοΰ Βαρίνου, όπου είναι ό Θησαυ- ρός πάσης τής ελληνικής γλώσσης, ελπίζοντας νά ωφελήσω τους νέους και τ:ΰς σπουδαίους ε'.ς τήν άπόκτησιν ταύτης τής σοφωτάτης γλώσσης, ΑΝΝέΕ 1713 115 των καρπών τής οποίας άμποτε και ημείς οι 'Ιταλοί και Λατίνοι να ήμεσθεν μέτοχοι* και ταΰτα μεν δια τους σοφοΰς και σπουδαίους. Δια δέ τους άλλους, έπου δια ψυχαγωγίαν και περιδιάβασιν άναγνώ- θουν κανένα άπλοΰν βιβλίον, έκρινα με τήν συμβουλήν λογίων ανθρώπων να πρωτοτυπώσω εις τούταις ταίς ήμέραις τον Ερωτόκριτον, ποίημα παλαιον, όπου τόσον επαινείται και τιμάται εις τάς νήσους του Άδρια- κοϋ, και ε'ις τήν Πελοπόννησον, και μ,άλιστα εις τήν περίφημον χώραν τής Ζακύνθου, οπού άκόμι ευρίσκονται, ωσάν και άλλοΟ, οί απόγονοι τών ταλαιπώρο>ν Κρητικών, καθώς εκεί ηίραν εύσπλαγχνικόν καταφύ- γιον μετά τήν άλωσιν τής πατρίδος τως, και άπο τούτους έδημοσιεύθη το ποίημα, οντάς συνθεμένον εις τήν κρητική τως φυσική ν γλώσσαν, και έκοινολογήθη ζ'.ς ό'λην τήν νήσον, και εις άλλους τόπους, οπού φαί- νεται τερπνότατον και χαριέστατον ε:ς όσους το άναγνώσουσι. Δεν ήξεύρω, μέ οσαις έπιμέλειαις και κόπους, όπου έγιναν εις πολλά και διάφορα χειρόγραφα του Έρωτοκρίτου, εις τα οποία άπο άμάθειαν τινών αντιγραφέων ευρίσκονται άπειρα σφάλματα, αλλοίωσες, παραλλαγαίς, και διαφθοραϊς σχεδόν άκατάληπταις, αν έτυχε να ευγη το παρόν αρκετά διορθωμένον" άλλ' επειδή έστάθη αδύνατον διά το πρώτον, και ελπίζω εις τον θεόν νάτό μετατυπώσω τό δεύτερον εις καλήτερον κα'ι άρμοδιώ- τερον τρόπον, παρακαλώ τήν εύγενειάν σας, άρχοντες 'Ρωμαίοι, όσοι εύρίσκεσθε νά έχετε κανένα χειρόγραφον τοϋ αΰτοΰ ποιήματος του Έρω- τοκρίτου, και στοχασθήτε νά λείπη τίποτες εις τον τυπωμένον μου, ή νά έτρεχε κανένα μεγάλο σφάλμα, ή διαφορά εις τήν εννοιαν, νά κατα- δεχθήτε νά μ.οΰ το σημειώσετε, ή αντιγράφοντας μου τά όσα χρειάζονται διορθώσεο)ς, ή κάνοντας μου τελείαν τήν καλοσυνην, μέ το νά μου στεί- λετε τό χειρόγραφον, όπου υπόσχομαι νά έπαναστρέψω προθύμως εις τόν αποστείλαντα, ό όποιος ή μπορεί άσφαλτα νά βεβαιωθή, ότι καθώς αυτός θέλει συνεργήση μέ τιμήν μου ε'ις τήν κοινήν ώφέλειαν, έ'τζι θέλει μέ κάμη και παντοτινόν του υπόχρεων. Υγιαίνετε ευτυχέστατοι. Feuillet 6 ν° : Πρόσωπα όπου όμιλοϋσι εις τοντο το ποίημα. [/imposition du cahier Sa ete faite d'une fa^on exlremement fau- live; les pages y sont rangees comme il suit : 273, 278, 275, 280, 277, 274, 279, 276, 285, 282, 287, 284, 281, 286, 283 et 288. Le seul exemplaire connu de l'edition princeps de YErolocritos appartient actuellement a M. Jean Geunadius, ministre plenipoten- Liaire de Grece a Londres. II elail auparavant en la possession de .1. P. Ghinacas, qui le lit connaitre par un article intitule Ή πρώτη ϊχοοσις τ&ϋ Έρωτοχρίτου, et insere dans Yllissos du 15 mars 1869 (pp. 319-3"22j. C'est a cet article que j'ai emprunte le texte de I'epilre dedicatoire et de l'avertissenient de rimprimeur. Je dois la pholographie du litre et la description du volume aM. Jean Genna- dius. Son precieux exemplaire est malheureusemenl incomplet du leuillel fonnant les pages 33-34 et du dernier feuillel. La page 334 se termine par le vers suivant : ΙΙοϋτον αρχή, χ' έμπήχασι τζ'αγάπης την οδύνη. 11 manque done les cinquante-quatre derniers vers.
- ΒΙΤΖΕΝΤΖΟΝ  | τον KOPNAPON
