- (05) BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE XVII TOME DEUXIEME
- 437 CARMINA GR.ECA Rythmica Gratulatoria De Reditu Serenissimi, Sacratissimi & ΘΕΟΦΓΛΑΚΤΟΤ Principis CAROLI II, Magnse Britanni?, Galli? & Hibernise Regis' Composita a Constantino Rodo- canacide Chiensi, tune commorante in Celeberrima Acndemia Oxoniensi. OXONim, Typis A. & L. Lichfield, Acad. Typogr. Anno Dom. M.DC.LX. In-8» de 6 pages non chiffrees, ,6' (12) pages chiffrees en grec, et un feuillet blanc au recto, mais ayant au verso une vignette represen- tant une piece de canon sur son affut et surmontee d'une couronne royale Dans le coin superieur gauche de cette meme vignette, il y a une H, et dans celui de droite un B. Titre entoure d'une bordure de tleurons. Livre de la plus insigne rarete. ANNEE 1660 127 Les pages 3-6 liminaires sont occupees par l'epitre dedicatoire suivante : -Ιώ περιφανεστάτω άνδρι καί όντως εύγενεστάτω δεσπότη Γουλιέλυ.ω τω Σεΰμούρω τω μαρχιώνι, κόιχητι της Ερτφορδίας, άντικέμητι τοΟ Εύπεδίου, ίππεΓτών περισκε- λίοι όεκαρχών επισήμων, συμβούλω εν τοίς άπορρήτοις της πάνυ τοΟ βασιλέως μεγαλωσύνης, καί άξιοπρεπεστάτω των έν Όζονία φροντιστηρίων άκαδημιάρχη, εύ" πράττειν. Οσοι τήν άρετήν άγαπαν επαγγέλλονται, περιφανέστατε καί.σοφώ- τατε δέσποτα, οφείλουσιν ευκαιρίας έπιλαβόμενοι πασι φανερον ποιήσα- σθαι όσον έπί τυ) καταλύσει τής τυραννίδος κάπ'ι χ-ij θεία τής ευνομίας ε'->οοκία συνευφραίνονται. Τούτοις δέ μάλιστα προσήκει το τοιούτον έκπο- νεϊν αξιόλογον έ'ργον 'όσοι τυγχάνουσι διατρίβοντες έν τΐ) αυτί) χώρα έν Τ)περ ή βασιλεία, πολλώ και μακρω κλύδωνι κατασεισθεϊσα, πάλιν τή τοϋ θεοΰ χάριτι ταχέως έπανωρθώθη. "Ετι δέ προς τοις ε! δύνανται προς τα τοιαύτα έμπείρως πως ϊχοντες και τοις πόρρω κατοικούσι λυσι- τελεΐν έπί t?S διώξει τής αρετές και τή τής κακίας έκκλίσει. Ε! γαρ τ°ΰτ άπροσωπολήπτως έπιτηδεύοιεν, πασι τω οντι δείςειεν αν μετά παρρησίας τή νομίμω του βασιλέως αυτοκρατορία συγχαίρειν και τή π*Λυποθήτω χών αρχομένων ειρήνη συνήδεσθαι, ων έ μέν έστιν είκών έμψυχος θεού, ή δέ αύτος ό Χρίστος, & φυλάττων άκυμονα και άτάραχον την ψυχήν των τήν εΐρήνην διωκόντων. Έπεί τοίνυν κάγώ εξ ένιαυτους *V τήδε τή ονομαστότατη νήσω κατώκησα, και προτού έν έτέροις έπυ- θομην τόποις τα μετά βίας και παρανομίας έγχειρηθεντα , και δεΰρο Xst" ο'ικονομίαν θεού έληλυθώς, τοις άλλοις συμμεμάθηκα τας ανωμα- λίας και τους εσχάτως τής βασιλείας έπιβατεύειν τολμώντας, τελευταΐον °ε «κήκοα καί τήν θεσπέσιον κα'ι πανεράσμιον έπάνοδον τής πάνυ μεγα- λωσύνης του γαληνότατου βασιλέως Καρόλου του δευτέρου καί θεοφύ- λακτου, εΰλογον ήγησάμην ρυθμοΐς έλληνικοΐς έξακριβώσαι πάντα δια βραχέων. Τοΰτο δ'έξεπίτηδες πεποίημαι, 'όπως μή μόνον οΕ έν δυτικό ΐς °ντες τόποις, άλλα κα'ι οί νυν έπιχώριοι ημών "Ελληνες, οι τήν Άνα- 128 BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE τολήν ο'ικοΰντες, άκούσωσιν εκείνα, χάπι τή Οεόθεν τής πάνυ μεγαλω- σΰνης τοΰ γαληνότατου βασιλέως έπανόδω συνησθώσιν ώς «ν. ά'στρω ήλιοφανεΐ έξ 'Ανατολάς θείας τοις "Αγγλοις οικονομικώς έπανέλθόντι, κειμένοις τω όντι έν αταξίας σκιά. Και γαρ απασι πόρ' ήμαρ νόστιμον "Αγγλοις, θείου γλιχομένοις πρυτάνεως Καρόλου, ή τοιαύτη περιπόθητος άμέλει και Βριταννωφελής του βασιλέως παλιν- δρομία, ούσα όντως παλιννομία. Πεφύκασι γαρ οί "Ελληνες εϋχεσθαι παν αγαθόν τοις των "Αγγλων μάλιστα βασιλεΰσι, μεμνημένοι του μεγάλου Κωνσταντίνου, Βριταννοΰ οντος και τών 'Ελλήνων θεοσεβώς και πατρι- κώς βασιλευσαντος. Ou μην άλλα και παρ' εκείνου 'Ρωμαίοι μέχρι τοΰ νΰν τή έπιχωριαζούση ημών γλώττη δνομαζάμεθα, δια τιμήν αμέλει μεγίστην ά'γοντες το τζχρ' εκείνου τοιούτο έπιτεθέν ήμΐν όνομα. Έπει δε τυγχάνω κεχρημένος νέω μέν τινι και ουκ ε'ιωθότι έπων γένει, μελι- φθόγγω δ ''όμως και ρυθμικώ, ώς έν παντ'ι έπιχωρίω φιλεϊ γενέσθαι Ίδιώματι, άναγκαΐον ΰπείληφα τή σή όντως ευγενέστατη και ηρωική δεσποτεία άφιερώσαι. Και ταΰτά γε, 'ότι τοιούτον έδάκει έκλιπαρεΐν ΰπερασπιστήν, όστις οΐός τ' αν είη διέπειν έκεΐνα και τοις έντυγχάνουσιν αξιόλογα ποιήσασθαΓ όπερ σοι μόνω πρέπει, άτε δή τών έν Όξονία περιβόητων φροντιστηρίων όντως σεμνοπρεπεστάτω άκαδημιάρχη ϋπάρχοντι και τών ελληνικών έμπειροτάτω γραμμάτων. Οϋ'τω γαρ δια τής σής υπέροχου και λαμπρας αρετής ή τών έπων νεότης ραον αν τηρηθείη άμωμος ύπδ τών ψέγειν δτιοϋν πεφυκότων. Δέομαι τοίνυν τήν σήν άξιοπρεπεστάτην χαι ήρωϊκήν δεσποτείαν εΰνοιχώς, ώς είωθε, ταΟτ' άποδέξασθαι, μηδαμώς άφορώσαν τον ποιήσαντα, άλλα μάλλον τον εκείνου σκοπον -μετά τής ευδιάθετου καρδίας, 6ς αδιαλείπτως εύχεται τω παναριστομεγίστω θεώ εΰδαιμονεΐν σε εις απέραντους ένιαυτους έρρωμένως, ε'ιρηνικώς και περι- χαρώς τον βίον διάγοντα. Τή σή σεμνοπρεπεστάτη χαι περιφανέστατη δεσποτεία εΰπειθέστατος δούλος Κωνσταντίνος ό 'Ροδοχανάχις ο Χίος. Bibliotheque du Musee britannique : 998. a. 33 Bibliotheque Bodleienne (Oxford). 130 BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE ήλιον ουκ ϊνι άμμι βροτοϊς ά'ντικρυς έπόπτειν, πάνολον έν σελίσιν δερκόμεθ' ήέλιον. Άλέξ. Μ. 4 Β. Cette signature doit peut-etre-se lire : 'Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος δ Βυζάντιος. L'annee meme ou parut' ce petit volume, 1661, Alexandre Maurocordato etudiait a l'universite de Padoue. Feuillets 2 recto-3 recto : Τω πανιερωτάτω και σοφωτάτω μητροπολίτγ] Φιλαδέλφειας κυριω κυρίω Μελετίω τω Χορτακίω, υπερτιμώ και έξάρχω πατριαρχικφ. Άγκαλά καΐ ή τοΐί Χρίστου καθολική εκκλησία, πανιερώτατε και σοφώτατε δέσποτα, να ένθυμαται εις τας κθ' του σεπτεμβρίου το θαυμα- στον μαρτύρων τοΰ μεγαλομάρτυρος και πολυάθλου Ροβδελαα, άμή χωρ'ις Ισπερινον και κανόνα, μόνον τΐ) αυτί) ήμερα, και τοΰτο οχι άπδ σμικρότητα του αγίου, επειδή και μέγιστον τον παρασταίνουσι τα μεγάλα του κατορθώματα, αλλ απορία εφέσεως τής προς τον άγιον, και δια τοΰτο τοσούτον χρόνον διέμεινεν οΰτως' αλλ' επειδή και εις ήμας τους ευτελείς δούλους τής ση"ς πανιερότητος, και έν τοΐς ήμετέροις χρόνοις περισσότερον παρά σ' άλλους έφάνη τοΰ αγίου ή πρεσβεία θερμή προς θεον, και το ζητοόμενον έλάβομεν, δια τοΰτο οντες ήμεΐς οΰτιδανοι να δώσωμεν πρέπουσαν ίΰχαρίστησιν τοιούτου βοηθοΰ, έλογιάσαμεν, επειδή και σήμερον ή αΰριον δίδομεν το κοινδν τέλος τοΰ θανάτου, και το ϋπερ- φυές θαΰμα μένει λησμονημένον, να τυπώσωμεν τήν παροΰσαν άκολου- θίαν, εις δόξαν μέν τοΰ αγίου, τελείωσιν δέ τοΰ χρέους οποΰ προς αϋτδν έχομεν, και σημάδι τής έμφυτου εύλαβείας. Άμή, διατΐ ή ακολουθία είναι 'όλως ίκετήριος χωρίς να φανερώνη το' γεγονός θαΰμα, δια τοΰτο μέ βρα- χυλογίαν δίδομεν εί'δησιν τΐ)ς σί)ς σοφίας. "Οντες λοιπόν εις τήν δυστυχή" πατρίδα, ήγουν εις τδ "Ρέθεμνος, είχαμεν και άθλους αδελφούς κατά σάρκα, άπο τους οποίους ένας ονό- ματι Φραγγίας αρρώστησε κατά πολλά και τοιαύτην άσθένειαν οποΰ οι έ'ξω ιατροί πολύν φόβον θανάτου δι' αΰτδν μας έδωσαν' και δια τοΰτο ο , πατήρ μας «κουοντας τδν θάνατον να σιμώνη, προς τον αΰτοΰ υίον άλλέως ANNEE 1661 131 δέν ήτον παρά καθώς εις τήν παροΰσαν και πράσκαιρον ζωήν μας έκυ- βέρνα ού'τω και δια τήν μέλλουσαν άπρεπε να έτοιμάση. Και, ξημερά- νοντας ή κθ' του σεπτεμβρίου μηνός, έπήγεν εις τον σεβάσμιον ναον τής κυρίας των αγγέλων να εΐπΐ) του εφημερίου να έτοιμάση τα επιτήδεια τής ταφής, και δια να διαβάζη το συναξάριον τοϋ αγίου, δέν ηθέλησε να τοΰ μιλήση εϋθυς, άλλα και με πολλήν εΰλάβειαν ήκουε το μαρτυριον, και ού'τω τον άγιον δια τήν ζωήν τοϋ παρ' ολίγον τεθνηκότος άδελφοΰ έπαρακάλεσε, τάσσοντας να του κάμη τήν εικόνα και τήν κατ' έτος έορτήν, και τελειώνοντας ό ίερευς το μαρτυριον, του είπε τήν συμφοράν του, και εις τον οίκον επιστρέφοντας ηύρε τον υίόν κοιμώμενον, τον δποΐον ήλπιζε να εΰρη τεθνηκότα. Και μετά ωρα^> έξυπνώντας b ποτέ άλαλος, τυφλός και νεκρός, άνέβλεψεν, έλάλησε και εΐπε' « που είναι 4 κοκκινοφόρος νέος δποΰ μ' έσκέπαζε μέ το άπανωφόριόν του δσην ώραν έκοιμούμουν ; » Και δ %χτ^ρ, άκούοντας τδν λόγον, έδόξασεν δμοΰ και πάντες τον θεον και τον ά'γιον, όπου έπρόφθασεν ευθύς εις τοιαύτην φοβερήν θανάτου ώραν. Και άπο τότε ό ασθενής ήμερα τή ήμεροι προς ζωήν ήλθε, και δια τοΰτο λοιπόν καΐ ήμεΐς τήν εικόνα έποιήσαμεν, και τήν άγίαν έορτήν κατ' ϊτος δέν όκνοΰμεν, άλλα και τήν παροΰσαν άκο- λουθ ίαν δια ιδίας εξόδου είς τύπον να βαλθή έκοπιάσαμεν, και προς τήν 'ήν πανιερότητα (ει καΐ μικρόν τδ δώρον) αφιερώνομεν, και σύγγνωθι ήμϊν τοΰ τολμήματος, ποιμήν του Χρίστου θεοπρόβλητε. Τής σής πανιερότητος ευτελής κα'ι ανάξιος δοϋλος, 'Εμμανουήλ ίερευς δ Ζάνες ό εικονογράφος, δ λεγόμενος Πουνιαλής, δ 'Ρηθύμνειος. Feuillet 3 verso : Είς τον πανιερώτατον καΐ σοφώτατον Χοριάκιον κυριον και δεσπότην δ Κρής Καλλιόπιος. Επίγραμμα. ΤΩ Κρήτη, περίδοξος ε"δρη ανδρών πολυφήμων, ώ συ τε Χορτακίων εΰγενέων γενεή, τέρπεο, και γαρ ϊχεις Μελέτιον θ' ήλιον άλλον αύχήσαι προφανώς Ελλάδι λαμπόμενον, 132 BIBLIOGRAPHIE HELLENIQUE ou βρονττ)σι λόγος, βίος .είκελος άστεροπΐ)σιν, άκτΐσιν δ' άρετα'ι άσπερ άπασι χέει' ζωογονεί κραδίας τε βροτών αΐσχροΐσι τακείσας' ήλιος ουν Ιργοις αϊ και έ'τεσσιν 2οι ! Feuillets 4 et 5. Sont occupes par une preface sans interet, dont voici l'intitule : 'Εμμανουήλ, b ευτελής πρεσβύτερος και εικονογράφος, τοις ευσεβέσι και φιλομάρτυσι χριστιανοις χάριν και ε"λεος παρά του ένος τρισυπόστατου και ομοουσίου θεού. Feuillet 6 (recto et verso) : Εις τον άγιον μεγαλομάρτυρα Γοβδελααν, υίον Σαβωρίου, τοΟ σοφωτάτου Ιλαρίωνος ιερομόναχου τοΟ Κιγάλα. Γοβδελαα πολυτλα, κλέος ά'φθιτον οΰρανιώνων, 2κγονε Περσιάδων σκηπτροφόρων γονέων, τίπτε τεήν φονίοισιν ύποβληθεΐσαν όλέθροις ουκ ένέδως βιοτήν, άλλα σαθροΐς καλάμοις ; 015 σε, μάκαρ, ^οίναισι καταξάναντες άκάνθαις τετράκις, ou νευροις ήλασαν έκ βιότου" οϋ κτάνον άμφ'ι τένοντας άποσπάσαντες ιμάντας μαρτυρικόν τε κάρας δέρμα μεταυχενίης. Ou θάνες, βττε μυλωνάς άπερρίζωσαν οδόντας, πάντων δ' ά'λγος έτλης σκαπτομένων ονύχων- ουδέ λέβης κατέπρησε πυριφλέκτοισι καχλάζων, όστέα δ' ουκ έάγη τεκτονικω κοχλία' ου σε ποσ'ιν πατέοντες Ολον νύχος ώλεσαν ίπποι, ou φρουράς χρονίης τρυχόμενόν σε πόνοι. Οΰκ οβελος πυρίκαυστος άπέκτανεν ωτα διήκων, ou φθάρε μασχαλίδων πυρφόρα κύκλα δέμας. Οΰτε δ' έπ' άγκίστροισι καθηλώσας σέο νώτα, ούτε πάλιν χείρας βάρβαρος ήνυσέ τι. Δις μέν άνεσκολόπισεν, άνηλεέεσσι δέ η) οις εις ξύλον έξέτενεν χείρας άεθλοφίρους' «ρτι δέ δεξαμενέων άνθ' αίματος ϊρρεε λυθρα £ν δ' 'όλον έ'δρασέ σου πολλάκι τραύμα δέμας. Θάμβησάν ποτέ τόξα μετήορον !bv ίδόντα, θαύμασεν ηττηθείς λιμός 5 πανδαμάτωρ. Τίπτε σον ou κατέλυσε, μάκαρ, β(ον έΊσχατα χάντα, έ'φθαρε δ' αϊ δονάκων θραύσματα λεπταλέων ; Γνώθι μοι έν βασάνοισιν όσον χέλε χ(στις άμυμων, ώς δέ σαθρά καλάμοις έστ'ι φύσις μερόπων. Γοβδελαας ην μάρτυς, όθεν κράτος ϊσχεν ολέθρου, και βροτος ων σαθρών ήριχεν έκ δονάκων. Feuillet 7 recto : Invocations en prose a S. Govdelaas. Meme feuillet verso : Priere pour chasser les pensees obscenes, composee par S. Epiphane, patriarche de Constantinople. Feuillet 8, blanc au recto, contient au verso un beau portrait en taille douce de S. Govdelaas. Bibliotheque du prince Georges Maurocordato. Bibliotheque d'Emile Legrand.
- Constantino Rodo-canacide Chiensi,
